AKTUALNOŚCI

LISTOPAD 2023

Perowskity Olgi Malinkiewicz od 11 listopada 2023 są już testowane w kosmosie. Rakieta Falcon 9 wyniosła na orbitę dwa polskie satelity. Jeden z nich wyposażony jest w 28 ogniw perowskitowych. „To idealne źródło zasilania w kosmosie z wielu powodów. Ogniwa perowskitowe są znacznie lżejsze od ogniw tradycyjnych, co jest niezwykle istotne, biorąc pod uwagę koszt transportu każdego kilograma na orbitę. Są elastyczne, więc można je upakować w niewielkiej przestrzeni. Z kolei dzięki temu, że są drukowane cyfrowo, mogą przybierać dowolne kształty. To oznacza, że można w maksymalnym stopniu wykorzystać dostępne powierzchnie do wytwarzania prądu” – ocenia polska badaczka. Ogniwa są badane pod względem odporności na promieniowanie kosmiczne. [za PAP].

W tegorocznej odsłonie listy HCR Top 1 % prezentującej najczęściej cytowanych światowych naukowców ujęto sześć postaci z Polski. Po raz dziewiąty w zestawieniu znalazł się  prof. Piotr Ponikowski z wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego. Pozostali wymienieni to: prof. Jacek Namieśnik i dr hab. inż. Grzegorz Boczkaj z Politechniki Gdańskiej, dr. hab. Atanas G. Atanasov i prof. Andrzej Cichocki z PAN oraz prof. Piotr Rutkowski z Narodowego Instytutu Onkologii. W ciągu dekady prowadzenia rankingu na liście Top 1 % znalazło się 16 naukowców z Polski. [za PAP]

PAŹDZIERNIK 2023

Fundacja Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej zaprasza od 24 października 2023 r. do Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu na wystawę: „Havel i Polska” [info za OKiS we Wrocławiu].

Prof. Andrzej Grzybowski zostaje umieszczony na liście TOP100 „najbardziej wpływowych i inspirujących specjalistów w dziedzinie okulistyki na rok 2023″ według The Ophthalmologist Power List. Poznański uczony jest także pierwszym Polakiem wybranym na stanowisko prezydenta-elekta stowarzyszenia European Vision & Eye Research Association, wiodącego towarzystwa oftalmologicznego, liczącego ponad 850 członków z 48 krajów świata. [za PAP]

Niemiecka edycja komiksu „Wilki. Historie prawdziwe” otrzymuje nagrodę EMYS za najlepszą książkę non-fiction dla dzieci i młodzieży. Autorami książki są: Michał Figura – doktorant z Wydziału Biologii UW oraz Aleksandra i Daniel Mizielińscy, którzy są także ilustratorami książki. Książka została przetłumaczona na język niemiecki przez Thomasa Weilera oraz Marlenę Breuer, a wydana przez wydawnictwo Moritz Verlag. „To ekscytująca i wnikliwa książka, która wyróżnia się spośród innych opublikowanych tytułów o wilkach. Miejscami jest to prawdziwy thriller kryminalny, ale oparty na solidnych podstawach naukowych” – czytamy w uzasadnieniu werdyktu. Nagroda EMYS przyznawana jest przez stowarzyszenie proWissen oraz Bibliotekę Miejską w Poczdamie. [za Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowicz]

Prof. Mirosława Czerny z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego otrzymuje tytuł doktora honoris causa Universidad Autónoma del Estado de México w Toluce za „wkład w rozwój badań miejskich i regionalnych w Ameryce Łacińskiej oraz ogromne zaangażowanie we współpracę naukową pomiędzy uczelniami, której efektem są m.in. studium rozwoju w Nordeste del Estado de México czy badania strefy metropolitalnej miasta Toluca oraz regionu zamieszkanego przez ludność autochtoniczną Mazahua”. W 2007 r. polska badaczka została uhonorowana  tytułem doktora honoris causa przez peruwiański Universidad Nacional de San Agustín de Arequipa, a w 2018 r. przez kolumbijski Universidad de Manizales. [za PAP]

WRZESIEŃ 2023

Prof. Artur Ekert z Uniwersytetu Oksfordzkiego. jeden z twórców nowej dziedziny wiedzy – kryptografii kwantowej, otrzymuje Nagrodę Milnera brytyjskiego Royal Society. Nagrodę przyznano za „pionierski wkład w komunikację i obliczenia kwantowe, które przekształciły dziedzinę nauk o informacji kwantowej z niszowej aktywności akademickiej w przedsięwzięcie o istotnym dla przemysłu znaczeniu”. Doroczna Milner Award and Lecture jest przyznawana od 2012 r. przez  londyńskie towarzystwo naukowe Royal Society, za „wybitne osiągnięcia z zakresu informatyki dokonane przez europejskiego badacza”. [PAP]

SIERPIEŃ 2023

Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego powracają po 13 latach do badań libijskiego stanowiska Ptolemais, starożytnego śródziemnomorskiego portu. Badania archeologiczne w Ptolemais zapoczątkował prof. Tomasz Mikocki z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w roku 2001. Przerwała je wojna domowa w Libii. [PAP]

LIPIEC 2023

Prof. dr hab. Katarzyna Starowicz-Bubak z Zakładu Neurochemii Instytutu Farmakologii PAN otrzymuje nagrodę Międzynarodowego Towarzystwa Badań nad Kannabinoidami (International Cannabinoid Research Society – ICRS)  jako „wybitny naukowiec, który wykazał zaangażowanie w badaniach nad kannabinoidami i endokannabinoidami, a także opracował spójny program doskonałości badawczej w tej dziedzinie”. Zainteresowania badawcze prof. Katarzyny Starowicz-Bubak koncentrują się wokół problemu bólu przewlekłego i opracowywania nowych możliwości jego terapii. Prof. Starowicz-Bubak została również prezydentem-elektem ICRS, obejmie stanowisko w roku 2025. [za PAP]

Tytuł „Śpiewaka roku” OPUS KLASSIK przyznawany przez przedstawicieli niemieckiego przemysłu muzycznego otrzymuje Jakub Józef Orliński.

Dr Mateusz Taszarek z poznańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza zostaje nagrodzony European Meteorological Society Young Scientist Award 2023 za badania nad zjawiskami burzowymi w Europie i Stanach Zjednoczonych. [PAP]

CZERWIEC 2023

Nagrodę „Antiquity Prize 2023” otrzymuje dr Anastasiia Stupko-Lubczynska z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Nagroda przyznawana jest od 1994 roku dla uhonorowania i wsparcia autorów najlepszych artykułu w poprzednim roczniku „Antiquity”. Dr Stupko-Lubczynska jest archeolożką, adiunktem w Zakładzie Studiów Afrykańskich Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Kieruje Polską Ekspedycją Archeologiczną do Północnego Asasifu, jest również zastępczynią kierownika Polsko-Egipskiej Ekspedycji Archeologiczno-Konserwatorskiej w Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari. [PAP]

Profesor Lidia Morawska z Uniwersytetu Queensland odbiera nagrodę For Women in Science International Awards wręczaną corocznie pięciu kobietom-naukowcom. W uzasadnieniu czytamy: „Prof. Lidia Morawska is awarded for her excellent research in the field of air pollution and its impact on human health and the environment, with a specific focus on atmospheric particulate matter. Her extraordinary dedication and impact have built a bridge from fundamental science to real-world policy and practice to provide clean air for all.” [za UNESCO].

Wśród 72 wyróżniających się młodych fizyków z całego świata Międzynarodowe Stowarzyszenie Optyki i Fotoniki (SPIE) nagradza stypendiami sześciu Polaków. Są to: Grzegorz Gomółka z Politechniki Wrocławskiej (PWr), Marcin Jastrzębski i Stanisław Kurzyna z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (UW), Michał Lipka i Karol Łukanowski z Centrum Optycznych Technologii Kwantowych/CeNT UW oraz Piotr Węgrzyn z Instytutu Chemii Fizycznej PAN. [PAP]

Polscy eksperci kończą kilkuletni projekt konserwacji malowideł sprzed kilkuset lat w trzech domach w górskim miasteczku Chajul w Gwatemali. Malowidła przedstawiają tancerzy w bogatych strojach i muzyków grających na bębnach, fletach i gitarach. Pracę wykonali konserwatorzy dzieł sztuki: dr Marcin Błaszczyk (ASP w Krakowie), Arkadiusz Maciej i Tomasz Skrzypiec, a także archeolog dr Katarzyna Radnicka przy wsparciu studentów i doktorantów z Polski i Gwatemali. [PAP]

MAJ 2023

Dyrektor Międzynarodowego Instytutu Mechanizmów i Maszyn Molekularnych PAN prof. Agnieszka Chacińska zostaje członkinią Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina. Jest piątym naukowcem z Polski w historii akademii, obok profesorów Mariana Mikołajczyka, Mieczysława Mąkosza, Macieja Żylicza oraz zmarłego przed 4 laty Mieczysława Wendera. [PAP]

Pielęgniarka krakowskiego pogotowia Sylwia Juszkiewicz odbiera w siedzibie ONZ w Nowym Jorku wyróżnienie „Nurses With Global Impact”. Nagrodę przyznaje działające przy ONZ stowarzyszenie pielęgniarek CICAMS. Pani Sylwia zostaje uhonorowana „za pomoc w transportowaniu do Polski rannych z pogrążonej wojną Ukrainy oraz wsparcie medyczne na kijowskim Majdanie w 2014 roku”. Ten sam tytuł pośmiertnie otrzymuje Stanisława Leszczyńska, położna z Auschwitz, która w obozie przyjęła prawie 3000 porodów.

KWIECIEŃ 2023

Sonda JUICE Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) jest już w drodze w kierunku Jowisza i jego księżyców. To największa misja w historii ESA. Dwa z sześciu mechanizmów sondy, które rozłożą się w kosmosie, zostały skonstruowane z polskim udziałem. Centrum Badań Kosmicznych PAN przewodziło pracom związanym z powstaniem konstrukcji mechanicznych i komputera głównego instrumentu o nazwie Radio & Plasma Waves Investigation (RPWI). Drugi instrument, który powstał z udziałem CBK PAN to tzw. instrument fal submilimetrowych. CBK PAN zaprojektowało prototypy instrumentów i wykonało modele lotne. [PAP]

Polska programistka Małgorzata Rita Łyczywek znalazła się na liście 100 najważniejszych kobiet ze świata technologii, opublikowanej przez międzynarodową organizację Women Who Code. Więcej informacji w prowadzonym przez panią Małgorzatę serwisie flynerd.pl.[za: naukawpolsce.pl]

MARZEC 2023

Korespondentka wojenna i reporterka Bianka Zalewska wśród jedenastu kobiet nagrodzonych przez Departament Stanu USA tytułem 2023 International Women of Courage za fantastyczną pracę, którą wykonuje od lat w Ukrainie. [za U.S. Department of State]

Polscy archeolodzy w Starej Dongoli w Sudanie odkrywają pokryte hieroglifami piaskowcowe bloki z faraońskiej świątyni. Pochodzą z 1 połowy I tysiąclecia p.n.e. Do tej pory nie natrafiono tam na ruiny z tak wczesnego okresu. Według badaczy może to cofnąć historię miasta o tysiąc lat. Ekspedycja CAŚ UW pracuje tu od 1964 roku. Stara Dongola to wczesnośredniowieczne miasto w Nubii, zlokalizowane na wschodnim brzegu Nilu, pomiędzy III a IV kataraktą. [PAP]

LUTY 2023

W dniu 105. rocznicy Odrodzenia Państwa Litewskiego „za szerzenie niewyczerpalnej miłości, dobroci i nadziei” siostrze zakonnej, założycielce i dyrektor Hospicjum im. bł. ks. Michała Sopoćki w Wilnie, inicjatorce pierwszego stacjonarnego dziecięcego oddziału hospicjum na Litwie Michaeli Rak oraz całej Wspólnocie Hospicyjnej zostaje wręczony Order Wielkiego Księcia Litewskiego Giedymina. [za hospisas.lt]

Na miejscu katastrofalnego trzęsienia ziemi we wschodniej Turcji, wraz z ratownikami z wielu krajów świata, działają wyspecjalizowane jednostki z Polski. Jest to m.in. Ciężka Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza HUSAR, w której skład wchodzi 76 strażaków PSP oraz osiem psów ratowniczych z Łodzi, Krakowa, Warszawy i Gdańska. Zabrano również 20 ton sprzętu. Polscy ratownicy wcześniej działali między innymi przy podobnych w skali katastrofach na Haiti i w Nepalu.

GRUDZIEŃ 2022

Do 21 maja 2023 roku potrwa wystawa prac Magdaleny Abakanowicz „Every Tangle of Thread and Rope” w słynnej londyńskiej Tate Modern. „Mysterious”, „majestic”, „magical” – czytamy w recenzjach. Wystawę zorganizowała Tate Modern wraz z Fondation Toms Pauli Musee cantonal des Beaux-Arts de Losanne/Plateforme 10 oraz norweskim Henie Onstad Kunstsenter, Hovikodden, przy wsparciu Abakanowicz Art and Culture Charitable Foundation.

Tegoroczną Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej-Curie i Pierre’a Curie za wybitne osiągnięcia naukowe będące efektem polsko-francuskiej współpracy badawczej otrzymują astronomowie : prof. Pierre Kervella z Obserwatorium Paryskiego i prof. Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN w Warszawie. [FNP]

LISTOPAD 2022

Piotr Walter, Tomasz Raczyński i Dominik Baraniecki z Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii PW wygrywają międzynarodowy konkurs  dla projektantów zdobywając The James Dyson Award. Polski zespół tworzy innowacyjny, zarazem tani w produkcji, opatrunek ran przewlekłych wyposażony w czujnik i rodzaj anteny, zsynchronizowany z aplikacją na smartfon. Dzięki wynalazkowi można śledzić stan rany bez ściągania opatrunku. [za wyborcza.pl].

Dobrze zachowane pozostałości starożytnej tłoczni wina odkrywa polsko-gruziński zespół archeologów obok rzymskiego fortu Apsaros (dzisiejsze Gonio niedaleko Batumi w Gruzji). Kierownikiem badań ze strony polskiej dr hab. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.

WAŻNE – POMOC DLA UKRAINY – POLSKA AKCJA HUMANITARNA pah.org.pl/centrum-info-ua/ – POLSKIE CENTRUM POMOCY MIĘDZYNARODOWEJ pcpm.org.pl/ukraina – POLSKA MISJA MEDYCZNA pmm.org.pl/projekty-ukraina – SOS WIOSKI DZIECIĘCE pomagam3.wioskisos.org – FUNDACJA DOBRA FABRYKA dobrafabryka.pl/chce-pomoc/akcja

PAŹDZIERNIK 2022

Maroko, Volubilis. Polsko-marokański zespół archeologów odkrywa pozostałości wojskowej wieży obserwacyjnej z czasów imperium rzymskiego. Kierownikiem zespołu badawczego po stronie polskiej jest dr Radosław Karasiewicz-Szczypiorski z UW. [PAP]

W Konkursie UE dla Młodych Naukowców (EUCYS) w Lejdzie trzecią nagrodę główną otrzymuje matematyk Bartłomiej Bychawski, a biolożka Gabriela Szczepanik – nagrodę specjalną. Konkurs Unii Europejskiej dla Młodych Naukowców (EUCYS) organizowany jest przez Komisję Europejską. [PAP]

WRZESIEŃ 2022

W minionym roku akademickim na polskich uczelniach studiowało prawie 86 tysięcy cudzoziemców. Ponad połowę z nich stanowili studenci z Ukrainy i Białorusi. Pierwszą piątkę krajów pod względem liczby studiujących uzupełniają Indie, Turcja i Zimbabwe. [PAP]

LIPIEC 2022

Polski ekspert komunikacji naukowej, fizyk, popularyzator nauki i dziennikarz dr Tomasz Rożek zostaje członkiem dwunastoosobowej grupy doradczej High-Level Advisory Group for Human and Robotic Space Exploration for Europe (HLAG), powołanej przez dyrektora generalnego Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA Josefa Aschbachera. [PAP]

Dr hab. Dawid Pinkowicz z Wydziału Chemii UJ otrzymuje Consolidator Grant 2021 Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council – ERC). Za ponad 1,7 mln euro będzie realizował projekt, który ma doprowadzić do uzyskania unikatowych fotomagnesów molekularnych. [PAP]

CZERWIEC 2022

Dr Karolina Mikulska-Rumińska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zostaje wyróżniona międzynarodową nagrodą International Rising Talents – For Women in Science za „przełomowe odkrycia w kontekście ferroptozy – jednego z rodzajów śmierci komórki, którego dokładne poznanie może przyczynić się do leczenia chorób nowotworowych bądź neurodegeneracyjnych”.  Nagroda przyznawana jest od roku 2000 rokrocznie piętnastu wschodzącym talentom nauki – kobietom, których badania mogą zmienić świat. We wcześniejszych latach nagrodę zdobyły: dr hab. Bernadeta Szewczyk, dr hab. Joanna Sułkowska oraz dr Agnieszka Gajewicz. [PAP]

MAJ 2022

WAŻNE – POMOC DLA UKRAINY – POLSKA AKCJA HUMANITARNA pah.org.pl/centrum-info-ua/ – POLSKIE CENTRUM POMOCY MIĘDZYNARODOWEJ pcpm.org.pl/ukraina – POLSKA MISJA MEDYCZNA pmm.org.pl/projekty-ukraina – SOS WIOSKI DZIECIĘCE pomagam3.wioskisos.org – FUNDACJA DOBRA FABRYKA dobrafabryka.pl/chce-pomoc/akcja

KWIECIEŃ 2022

Architekt Maciej Franta, założyciel biura Franta Group, zostaje laureatem konkursu Europe 40 Under 40® organizowanego przez The European Centre for Architecture Art Design and Urban Studies. Coroczny konkurs wyłania 40 najbardziej obiecujących architektów i projektantów w Europie przed 40. rokiem życia.

MARZEC 2022

W prowadzonej na niebywale szeroką skalę akcji pomocy dla Ukrainy, państwa zaatakowanego przez putinowskie wojska, biorą udział w Polsce miliony indywidualnych osób, wszystkie znaczące organizacje pozarządowe, tysiące powstających ad hoc grup pomocowych, wielkie korporacje, firmy prywatne, samorządy: od metropolii po maleńkie gminy. Na Ukrainę kierowane są transporty produktów spożywczych, leków, środków higienicznych, odzieży. W Polsce uchodźców wojennych przyjmują prywatne osoby we własnych mieszkaniach i domach oraz specjalnie przygotowywane ośrodki organizowane m.in. w budynkach należących do samorządów, wspólnot wyznaniowych, OSP. Niespodzianką dla wielu okazuje się efektywność, szybkość reakcji, celność i efektywność inicjatyw podejmowanych przez indywidualne osoby grupujące się wokół konkretnych zadań, wykorzystujące do kontaktu możliwości social mediów.

EAS, czyli Europejskie Towarzystwo Astronomiczne, przyznaje polskiej astronom, profesor Bożenie Czerny, Nagrodę im. Lodewijka Woltjera  za „wkład w zrozumienie fizyki dysków akrecyjnych i obszarów powstawania szerokich linii emisyjnych w aktywnych jądrach galaktyk oraz badania nad ograniczeniami własności modelu kosmologicznego i ciemną energią.” [za „Uranią”]. Przed czterema laty nagrodą tą uhonorowano Andrzeja Udalskiego.

Prestiżowy magazyn „Astrobiology” publikuje wyniki badań przeprowadzonych przez badaczy z Poznania: Piotra Rzymskiego, Barbarę Poniedziałek, Natalię Hippmann oraz Łukasza Kaczmarka. Zidentyfikowali oni sinice zdolne do przetrwania w stężeniach nadchloranów wyższych niż te notowane na Marsie. Dotąd właśnie nadchlorany uważano za jedną z ważniejszych przeszkód dla przetrwania jakiegokolwiek życia w luźnej skale pokrywającej Czerwoną Planetę. Marsofilów oraz miłośników dzielnych sinic odsyłamy do wspomnianego artykułu. [PAP]

LUTY 2022

Ministerstwo Kultury Włoch przeznacza dodatkową kwotę 3,5 mln euro na budowane od podstaw w Pietrasanta w Toskanii muzeum Igora Mitoraja. Nowoczesna placówka będzie miała dzięki temu nie 800, jak pierwotnie planowano, a 3000 metrów kwadratowych przestrzeni wystawienniczej. Dzięki temu pomieści kilkadziesiąt wielkowymiarowych rzeźb artysty.

Ukazuje się nowa książka Ewy Stachniak – The School of Mirrors. W lipcu pojawi się w polskim tłumaczeniu.

STYCZEŃ 2022

„From the Garden House”, czyli dom zaprojektowany przez KWK Promes Roberta Koniecznego trafia na listę Best Architectural Projects of 2021 prestiżowego branżowego portalu Archello. Projekt powstał na nietypowe zamówienie inwestora, które wymagało dopełnienia istniejącego już założenia ogrodowego bryłą budynku.

Ośmioro naukowców pracujących w polskich ośrodkach znalazło się w gronie 397 laureatów Starting Grant 2021 – prestiżowych grantów przyznawanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC). Maksymalne dofinansowanie wynosi 1,5 mln euro. ERC wspiera nowatorskie pomysły we wszystkich dziedzinach nauk.

GRUDZIEŃ 2021

Artykuł opisujący wyniki badań naukowców z Wydziału Fizyki UW pod kierunkiem dra hab. Michała Tomzy (ur. 1987) i grupy doświadczalnej prof. Tobiasa Schaetza z Uniwersytetu we Fryburgu w Niemczech ukazuje się w „Nature”. Badacze jako pierwsi zaobserwowali tzw. rezonanse Feshbacha pomiędzy pojedynczym jonem i ultrazimnymi atomami, co więcej – przedstawili wyjaśnienie tego zjawiska. [PAP]

Ambasada RP w Dżakarcie wydaje i promuje komiks o geologu Józefie Zwierzyckim. W pierwszej poł. XX wieku badacz pracował na terenie dzisiejszej Indonezji, wykładał  i pomagał w odkrywaniu bogactw naturalnych. Publikacja zostanie rozesłana do bibliotek miejskich i uniwersyteckich w całej Indonezji i będzie prezentowana na spotkaniach z miejscowymi studentami i dziennikarzami. [PAP]

LISTOPAD 2021

Dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS prof. Marek Pietraś otrzymuje tytuł „Najlepszego Zagranicznego Naukowca 2021 r. na Ukrainie”. „Prof. Marek Pietraś został uhonorowany za wkład w rozwój współpracy naukowej pomiędzy Polską i Ukrainą. Jego przyznanie zostało przegłosowane przez parlament Ukrainy” –  informuje rzeczniczka UMMCS w Lublinie. [za PAP]

Sześciu reprezentantów Polski znajduje się w tym roku na prestiżowej liście najczęściej cytowanych naukowców Highly Cited Researchers 2021(HCR). Są to: kardiolog prof. Piotr Ponikowski, rektor UM we Wrocławiu (już po raz 7, co nie udało się jeszcze żadnemu polskiemu naukowcowi); nieżyjący od roku 2019 chemik, prof. Jacek Namieśnik, były rektor Politechniki Gdańskiej (po raz trzeci); fizjolog roślin prof. Mohamed Hazem Kalaji ze SGGW w Warszawie (po raz trzeci); matematyk prof. Vicentiu D. Radulescu z krakowskiej AGH (po raz czwarty); chirurg onkolog prof. Piotr Rutkowski (Narodowy Instytut Onkologii – Państwowy Instytut Badawczy) i farmakolog Atanas G. Atanasov, afiliowany przy PAN. [za PAP]

Trzy srebrne medale i jeden brązowy zdobywają członkowie polskiej reprezentacji na 14. Międzynarodowej Olimpiadzie z Astronomii i Astrofizyki. W zawodach wzięło udział 250 uczniów z 50 krajów. Srebrne medale wywalczyli: Antoni Skoczypiec, Aleksander Waczyński i Jakub Wróbel, a medal brązowy — Milan Wowra. Zwyciężył Maxim Permiakow z Rosji.

Piotr Barszczowski i Renata Bonczar nagrodzeni we Florencji: Piotr Barszczowski z pracą Neowitraż „Ostatnia wieczerza XXI” zdobywa Pierwszą Nagrodę Wawrzyńca Wspaniałego („Lorenzo il Magnifico” International Award for Art) w kategorii Nowe Media na XIII Biennale Sztuki we Florencji. Tarnowski artysta i wykładowca zdobywa również Nagrodę publiczności. Specjalne wyróżnienie Prezydenta Biennale otrzymuje Renata Bonczar.

PAŹDZIERNIK 2021

Dr hab. Marta Kolanowska z Uniwersytetu Łódzkiego otrzymuje nagrodę amerykańskiej Fundacji Maxwella/Hanrahana za wyjątkowe badania nad storczykami.  Łódzka biolożka, która brała udział w ponad 20 ekspedycjach tropikalnych, odkryła dotąd 370 nieznanych nauce gatunków orchidei. Znana jest z prowadzenia prac w południowej części Kolumbii, gdzie współpracuje z członkami rdzennego plemienia. [PAP]

WRZESIEŃ 2021

Dr Karolina Pierzynowska z Wydziału Biologii UG wśród czwórki finalistów, którzy walczą o międzynarodową nagrodę Future Science Future Star Award. [X 2021] Miesiąc później polska badaczka zdobywa nagrodę główną.

Pozostałości kompleksu należącego do świątyni z okresu rzymskiego odkrywa w mieście Tyr – fenickiej stolicy na wybrzeżu Libanu – międzynarodowy zespół badawczy z udziałem naukowców z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

SIERPIEŃ 2021

Dwieście grobów, w tym z okresu średniowiecza, i cenne zabytki odkrywają wrocławscy naukowcy w czasie wykopalisk w czeskich Libkovicach. Badania realizowane są przez Instytut Ochrony Zabytków Archeologicznych Północno-Zachodnich Czech w Moście i Uniwersytet Zachodnioczeski w Pilznie oraz od 2019 r. przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Sektor badawczy wrocławskiej uczelni obejmuje relikty średniowiecznego kościoła św. Mikołaja i rozciągające się wokół cmentarzysko, na którym chowano mieszkańców Libkovic, zmarłych od końca XII po połowę XIX wieku.

W Jaskini Chagyrskaya w Górach Ałtaju odkryto m.in. szczątki neandertalczyków. Geologiczny kontekst tych odkryć bada zespół dra hab. Macieja Krajcarza z PAN. Badania terenowe w jaskiniach Azji Środkowej prowadzone są częścią projektu o nazwie „Stratygrafia, procesy depozycyjne i post-depozycyjne na paleolitycznych stanowiskach jaskiniowych Azji Środkowej”

LIPIEC 2021

Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdza nowe nazwy asteroid związane z polskimi naukowcami – Dudziński, Rożek oraz Sławomirbreiter, a także Oauam (akronim Obserwatorium Astronomicznego UAM, specjalizującego się w badaniu planetoid). Asteroida (30234) Dudziński została nazwana na cześć dra Grzegorza Dudzińskiego, badającego fizyczne własności planetoid. Asteroidę (63440) Rożek nazwano na cześć dr Agaty Makieły (pan. nazw. Rożek) prowadzącej optyczne i radarowe obserwacje planetoid bliskich Ziemi na brytyjskim Uniwersytecie w Kent. Planetoida (45492) Sławomirbreiter wiąże się z imieniem i nazwiskiem prof. dr hab. Sławomira Breitera, badacza mechaniki nieba.

Wiele nowych rodzajów tekstyliów identyfikuje na odciskach pieczęci z Grecji epoki brązu dr hab. Agata Ulanowska z Uniwersytetu Warszawskiego. Analizy dokonane na bazie odcisków przechowywanych w Heidelbergu wielokrotnie zwiększają wiedzę na temat m.in. starożytnych tkanin, sznurów czy wyrobów z wikliny.

Prowadzona przez prof. Jolantę Młynarczyk z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego misja, działająca w ramach grantu NCN Harmonia 8 we współpracy z Uniwersytetem Avignon, odkrywa w w Nea Pafos na Cyprze wykute w podłożu skalnym miejsce bankietów sakralnych sprzed dwóch tysięcy lat. To pierwsze tego typu odkrycie na Cyprze.

30-lecie obecności Polski w CERN. 1 lipca 1991 r. Polska dołączyła do państw członkowskich CERN – Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych, stając się zarazem współwłaścicielem największego na świecie laboratorium fizyki cząstek. Z organizacją związanych jest obecnie ok. 550 Polaków, część z nich uczestniczy w najważniejszych badaniach tej instytucji.

CZERWIEC 2021

Dziewiąta edycja prestiżowej European Press Prize przynosi główną nagrodę w kategorii The Distinguished Reporting Award dziennikarzowi Onetu Januszowi Schwertnerowi za reportaż „Miłość w czasach zarazy”.

KWIECIEŃ 2021

Studenci Politechniki Łódzkiej – Ewa Kłapcińska, Wiktor Kania i Mateusz Groblewski – zajmują pierwsze miejsce w międzynarodowym konkursie „Black Sea Science 2021” organizowanym przez Odessa National Academy of Food Technologies, za stworzenie aplikacji FriML – wirtualnego kompozytora muzyki opartego na uczeniu maszynowym. W konkursie prezentowano ponad 200 projektów powstałych w 20 krajach świata.

MARZEC 2021

Matematycy: dr Marek Kaluba (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza i Karlsruher Institut fur Technologie),  prof. Dawid Kielak (Uniwersytet Oksfordzki) oraz prof. Piotr Nowak (Instytut Matematyczny PAN) rozwiązują, pozostający wyzwaniem od kilkudziesięciu lat, ważny problem dotyczący symetrii wszystkich symetrii. Zadanie określano jako jedna z największych zagadek geometrycznej teorii grup. Wyniki prac polskich naukowców publikuje pismo Annals of Mathematics.

Organizatorzy festiwalu Bergamo Film Meeting ogłaszają, że tegorocznej, 39-tej edycji festiwalu, towarzyszyć będzie pełna retrospektywa twórczości jednej z najbardziej oryginalnych animatorek filmowych – Izabeli Plucińskiej. Program obejmuje 14 filmów reżyserki.

„Reborn” – długoterminowy projekt dokumentalny Karoliny Jonderko o lalkach, które można adoptować, „Niewybuch” – fotoreportaż Natalii Kepesz o wojskowym obozie letnim dla młodzieży oraz fotografia z Tour de Pologne Tomasza Markowskiego zostają wyróżnione w World Press Photo 2021. W konkursie bierze udział  4315 fotografów ze 130 krajów, przysyłając 74 470 zdjęć. Zwycięzców tegorocznej edycji, wyłonionych spośród 45 wyróżnionych autorów, poznamy 15 kwietnia.

STYCZEŃ 2021

Polska dyrygentka zostaje dyrektor muzyczną Opéra national de Lorraine w Nancy. 32-letnia Marta Gardolińska podpisała kontrakt obowiązujący przez trzy lata począwszy od jesiennego sezonu bieżącego roku. Marta Gardolińska będzie pierwszą kobietą na tym stanowisku w historii opery w Nancy.

GRUDZIEŃ 2020

Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości – podczas sesji UNESCO w Paryżu – powiększa się o „polską i białoruską kulturę bartniczą”. To drugi element na tej liście, po krakowskim szopkarstwie, związany z Polską. W zestawieniu znajdziemy między innymi: czeskie i słowackie lalkarstwo, litewskie śpiewy polifoniczne, kozackie pieśni z regionu Dniepropietrowska, tradycję wyrobu organów w Niemczech czy słowacką sztukę wyrobu pasterskiej fujary i samej gry na tym instrumencie.

Troje polskich naukowców: dr hab. Justyna Olko z UW (badania nad wielojęzycznością), prof. Piotr Faliszewski z AGH (obliczeniowa teoria wyboru społecznego) i dr Sebastian Glatt z UJ (funkcje mechanizmów komórkowych) znajduje się w gronie tegorocznych laureatów ERC Consolidator Grant, prestiżowych grantów przyznawanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. Wartość grantów dla polskich naukowców to w sumie 5,4 mln euro.

Polska reżyserka Agnieszka Holland zostaje wybrana prezydentem Europejskiej Akademii Filmowej. Zastępuje pełniącego tę funkcję od 1996 r. niemieckiego reżysera Wima Wendersa.

LISTOPAD 2020

Astrofizyk Andrzej Udalski przyjmuje nagrodę rządu Chile za dokonania w dziedzinie astronomii, przyznaną z okazji 500. rocznicy odkrycia Cieśniny Magellana. Profesor Udalski od lat kieruje projektem The Optical Gravitational Lensing Experiment, którego podstawowym elementem jest polski teleskop w chilijskim Las Campanas Observatory.

POŻEGNANIA / W roku 2020 świat pożegnał kilka z postaci, o których piszemy w naszym serwisie. 29 marca w Krakowie, w wieku 87 lat, zmarł Krzysztof Penderecki – światowej sławy kompozytor i dyrygent, doktor honoris causa kilkudziesięciu światowych uczelni. 30 czerwca w Miami, przeżywszy 92 lata, odeszła genialna skrzypaczka Ida Haendel. 10 października w Gdańsku, w wieku 95 lat, zmarł Edward Kajdański – wybitny znawca kultury chińskiej, pisarz, dyplomata i dziennikarz.

PAŹDZIERNIK 2020

  Po zakończeniu kilkuletnich badań polscy paleontolodzy, na łamach czasopisma „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, ogłaszają, że znaleziona przez nich podczas wyprawy na Grenlandię w roku 2014 żuchwa z dwoma zachowanymi zębami należy do nieznanego dotąd gatunku prassaka. Zwierzak, którego nazwano Kalaallitkigun jenkinsi, był najprawdopodobniej podobny do ryjówki i żył 215 mln lat temu, co czyni go jednym z najstarszych znanych prassaków.

  Dr Radek Łapkiewicz z Laboratorium Optyki Kwantowej na Wydziale Fizyki UW oraz Aleksandra Środa i Adrian Makowski ‒ studenci tego wydziału, wraz z zespołem Dana Orona z Instytutu Weizmanna w Izraelu, ulepszają istniejącą metodę ISM i opracowują nową technikę mikroskopii superrozdzielczej, nazwanej przez nich Super-resolution optical fluctuation image scanning microscopy (SOFISM).

  Robert Lewandowski zostaje „Piłkarzem Roku UEFA”. Na hasło „I’m from Poland” ‒ już prawie od dekady ‒ dzieciaki od plaż Rio po wioseczki na wschodzie indonezyjskiej wyspy Flores natychmiast wykrzykują: „Le-uan-dou-ski!”. Pan Robert ‒ jak to sportowy idol ‒ daje inspirację do pracy nad sobą milionom młodych ludzi na całym świecie. Dwa miesiące później Lewandowski zostaje „Piłkarzem roku FIFA”.

WRZESIEŃ 2020

  Olga Tokarczuk odbiera, przyznawaną od 13 lat przez środowiska pisarzy i dziennikarzy na włoskim festiwalu książki Pordenonelegge, nagrodę dla najlepszych twórców współczesnej prozy, czyli La storia in un romanzo. W laudacji podziękowano autorce za  „wykraczające poza ramy, wspaniałe i zaskakujące” powieści, a także za „wprowadzanie tematów historycznych do literatury pięknej”. Olga Tokarczuk wyznała: „Jestem szczęśliwa dlatego, że ta nagroda pokazuje, że literatura działa. To co napisałam wiele kilometrów stąd, w Polsce, w lasach na północy, nagle jest rozumiane, docenione na południu we Włoszech i czytelnicy są wstanie zrozumieć to co próbowałam wyrazić w swoim języku, innym niż wasz. Dziękuję wszystkim tłumaczom świata, że potrafią, niczym posłannicy Hermesa, przewodzić, przekazywać informacje z jednego języka, jednej kultury, na drugą.”

CZERWIEC 2020

  Za zasługi w walce z epidemią koronawirusa Krzyż Kawalerski od prezydenta Włoch odbiera ‒ obok pięciorga innych członków zespołu badawczego mediolańskiego szpitala Sacco ‒ biolog medyczny Maciej Stanisław Tarkowski, pracujący od kilkunastu lat we Włoszech.

KWIECIEŃ 2020

  Tomasz Kaczor zdobywa I nagrodę w kategorii „Portret” w tegorocznej edycji World Press Photo ‒ najpopularniejszego z konkursów fotograficznych na świecie. Polski fotograf był jednym z 4282, którzy wysłali swoje prace na konkurs. Tomasz Kaczor jest absolwentem Instytutu Kultury Polskiej UW, członkiem redakcji „Magazynu Kontakt” oraz Towarzystwa Krajoznawczego „Krajobraz”.

LUTY 2020

   Ilustratorka Iwona Chmielewska za książkę „Kołysanka dla babci”,  opublikowaną po koreańsku przez wydawnictwo BIR z Seulu, otrzymuje prestiżową nagrodę Bologna Ragazzi Award 2020 w kategorii New Horizons. Gratulujemy!

  W londyńskim Christie’s obraz „Portret Marjorie Ferry” Tamary Łempickiej osiąga cenę 16 380 000 funtów brytyjskich. To najdroższa praca polskiego artysty w historii.

STYCZEŃ 2020

  Prof. Adam Maciejewski z Centrum Onkologii w Gliwicach odbiera prestiżową nagrodę Godina przyznawaną przez Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgii Rekonstrukcyjnej i Mikronaczyniowej.

GRUDZIEŃ 2019

  Zespół polskich naukowców z Instytutu Archeologii UJ, będący częścią międzynarodowej ekipy kierowanej przez K. Czugunowa z Ermitażu, odkrywa wewnątrz syberyjskiego kurhanu sprzed ok. 2,5 tys. lat szkielet scytyjskiego wojownika, broń, złoty pektorał i złotą ozdobę warkocza.

PAŹDZIERNIK 2019

  Literacka Nagroda Nobla dla Olgi Tokarczuk!

  Profesor Bartosz Grzybowski odbiera w Waszyngtonie, w siedzibie Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH), nagrodę ASPIRE za badania nad komputerowym planowaniem nieuzależniających leków przeciwbólowych.

  19-letni Antoni Lis, absolwent XVIII LO im. J. Zamoyskiego w Warszawie, za swój pomysł dotyczący wykorzystania nanocząstek z tlenku żelaza w terapii antynowotworowej zdobywa trzecią nagrodę w unijnym konkursie dla młodych naukowców EUCYS 2019. EUCYS (European Union Contest for Young Scientists) jest prowadzony przez Komisję Europejską od 1989 roku.

LIPIEC 2019

  Polska oceanolog, dr Katarzyna Grzelak, odkrywa osiem nowych gatunków ryjkogłowych! W imieniu własnym i ryjkogłowych ‒ dziękujemy i gratulujemy!

  Działająca od lat 70-tych w USA polska matematyk Irena Lasiecka, absolwentka UW, została laureatką Richard E. Bellman Control Heritage Award ‒ wyróżnienia przyznawanego za osiągnięcia w teorii sterowania. To pierwsza ‒ w czterdziestoletniej historii nagrody ‒ laureatka.