HENRYK ZYGALSKI
Matematyk kryptolog, autor koncepcji wykorzystanej do złamania kodu Enigmy, zwanej później „płachtami Zygalskiego”.
Ur. 15.07.1908 w Poznaniu – zm. 30.08.1978 w Liss w Wielkiej Brytanii.
POLSKA
Studiuje matematykę na Uniwersytecie Poznańskim. W 1929 roku, jako student trzeciego roku, otrzymuje stanowisko kryptologa w poznańskiej filii Biura Szyfrów Sztabu Generalnego. Po kilku latach przenosi się do Biura Szyfrów Sztabu Głównego w Warszawie. W konsekwencji – na przełomie 1932 i 1933 roku udaje mu się złamać początkową wersję kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.
Jest wynalazcą arkuszy perforowanych, nazwanych „płachtami Zygalskiego”. Są to niezwykle pracochłonne w wykonaniu arkusze, które dają pierwszy klucz do codziennego nastawienia maszyny poprzez wykorzystanie matematycznej teorii permutacji. Później system udoskonalono i zamiast papierowych płacht wykorzystywano urządzenia mechaniczno-elektryczne. Dzięki płachtom Zygalskiego wprowadzane przez Niemców częste zmiany szyfrów udaje się na bieżąco rozwiązywać. System umożliwia odczytywanie tajnej niemieckiej korespondencji do wybuchu wojny.
FRANCJA
Po wybuchu II wojny światowej ewakuuje się do Rumunii, skąd – bezskutecznie – próbuje przedostać się do Wielkiej Brytanii. Zamiast tego trafia do Francji, gdzie dołącza do polskiego zespołu zajmującego się szyframi i kodami nazistów. Po kapitulacji podpisanej przez Philippe’a Pétaina w czerwcu 1940 roku, wraz z zespołem, przedostaje się do Algierii.
Po powrocie do Francji pracuje w nowo utworzonym ośrodku dekryptażu „Cadix”. Pod koniec 1941 roku wraz z Jerzym Różyckim i Marianem Rejewskim łamie kody i szyfry używane w łączności telegraficznej. W 1942 roku Cadix rozwiązano, a kryptologów ewakuowano, początkowo do Włoch, następnie do Francji, a w końcu do Hiszpanii, gdzie Zygalski trafia do aresztu.
WIELKA BRYTANIA
Po kilku miesiącach spędzonych w więzieniu wychodzi na wolność i przedostaje się do Portugalii, skąd udaje się do Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuuje pracę w polskim ośrodku radiowywiadu i dekryptażu „Pluton Eksploatacyjny”. Aż do tego momentu zajmuje się szyframi Enigmy, później łamie szyfry SS.
W 2018 roku w angielskim miasteczku Chichester staje pomnik ku czci polskiego kryptografa opatrzony inskrypcją: „Syn narodu polskiego, poddany brytyjski. Matematyk, kryptolog, złamał szyfry niemieckiej Enigmy w 1933 r., twórca Płacht Zygalskiego”.
Korzystano m.in. z: kryptografia.com – artykuł „Polak, który pomógł złamać Enigmę, został wreszcie upamiętniony”, wiadomosci.onet.pl, „Henryk Zygalski – matematyk w służbie wywiadu” polskieradio.pl
