MARIAN REJEWSKI
Matematyk, wynalazca, jeden z kryptologów stojących za rozszyfrowaniem kodu Enigmy.
Ur. 16.08.1905 w Bydgoszczy – zm. 13.02.1980 w Warszawie.
POZNAŃ
Studiuje matematykę na Uniwersytecie Poznańskim. W roku 1929 uzyskuje tytuł magistra filozofii i matematyki (to tytuł przynależny w tamtym czasach dla wszystkich kończących studia matematyków). Jeszcze w trakcie ostatniego roku studiów przystępuje do kursu kryptologicznego profesora Zdzisława Krygowskiego organizowanego przez Biuro Szyfrów. Rejewski wyróżnia się na tle innych uczestników, zbliżone rezultaty odnoszą tylko Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, z którymi później będzie pracował nad złamaniem szyfru Enigmy.
Po ukończeniu kursu wyjeżdża na roczny staż uniwersytecki do Getyngi. Po powrocie zostaje asystentem na Uniwersytecie Poznańskim, a w roku 1932 członkiem Biura Szyfrów.
ENIGMA
Przeprowadza się do Warszawy, gdzie rozpoczyna prace nad rozszyfrowaniem Enigmy, której wersja handlowa została ulepszona na potrzeby militarne. Pod koniec roku Rejewski melduje o złamaniu kodu. Praca kryptologów jednak nie dobiega końca, Niemcy nieustannie wprowadzają innowacje do swojej maszyny.
CYKLOMETR
![](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_590,h_389/https://polskaswiatu.pl/wp-content/uploads/2018/08/MREJE.jpg)
Kiedy częstotliwość tych zmian nasila się znacząco, Rejewski wpada na pomysł konstrukcji cyklometru, czyli urządzenia zdalnie dopasowującego ustalenia długości i cykli Enigmy. Cyklometr służy do roku 1938, kiedy niemieckie uaktualnienie szyfrowania Enigmy nie pozwala już na wykorzystanie maszyny. Rejewski opracowuje nowy wynalazek, zwany później „bombą Rejewskiego” – pierwowzór maszyny dekodującej – który umożliwia Polakom ustalanie haseł na dany dzień. W roku 1939 do Polski przyjeżdżają delegaci z Anglii i Francji, żeby zobaczyć osiągnięcia polskich kryptologów, co skutkuje projektem podobnego do bomby Rejewskiego urządzenia Alana Turinga, pomagającego rozszyfrować kody Enigmy w czasie II wojny światowej. W czasie wojny pracuje też przy kodach w Bletchley Park, przy Alanie Turingu.
BYDGOSZCZ
W roku 1946 Marian Rejewski wraca do Bydgoszczy i zaczyna pracę jako urzędnik. Na miejscu nikt nie wie o jego zasługach aż do roku 1967, kiedy to zapisuje swoje wspomnienia i składa je w Wojskowym Instytucie Historycznym.
Ze wspomnień znajomych Rejewskiego wyłania się obraz skromnego, dowcipnego człowieka o ogromnej wiedzy, z zamiłowaniem do książek oraz muzyki klasycznej.
Tablice honorujące polskich kryptologów znajdują się w Bletchley Park, w polskiej ambasadzie Wielkiej Brytanii i w Uzes we Francji. W roku 2005 córka Rejewskiego odbiera z rąk Szefa Brytyjskiego Sztabu Obrony nadany zaraz po wojnie War Medal 1939-1945.
NATO pośmiertnie przyznaje Rejewskiemu Odznaczenie Knowltona dla osób, które wniosły znaczący wkład w osiągnięcia i sukcesy Wywiadu Wojskowego. W roku 2014 międzynarodowe stowarzyszenie inżynierów IEEE honoruje wyróżnieniem Milestone Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego za osiągnięcie techniczne ratujące ludzkie życia.
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze B 39.
Korzystano m.in. z: sww.w.szu.pl, bydgoszcz.wyborcza.pl, culture.pl