Marceli Nencki, źr. Mazovian Digital Library, grafika, domena publiczna
Marceli Nencki, źr. Mazovian Digital Library, grafika, domena publiczna

MARCELI NENCKI

Lekarz, chemik, fizjolog, kierownik i profesor katedry chemii fizjologicznej na uniwersytecie w Bernie, szef laboratorium Instytutu Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu. Światowy autorytet w dziedzinie powstającej w jego czasach, również i dzięki niemu, biochemii.

Ur. 15.01.1847 w Boczkach pod Sieradzem – zm. 14.10.1901 w Petersburgu.

EDUKACJA

Jako 16-latek kończy gimnazjum i bierze udział w powstaniu. Po jego zakończeniu wyjeżdża na uczelnię do Jeny, uczy się języków starożytnych. Półtora roku później przenosi się do Berlina. Początkowo studiuje filologię i filozofię, ale wkrótce – pod wpływem poznanych tu znajomych – zmienia kierunek na medycynę. Szczególnie interesuje go chemia organizmów żywych, czyli dziedzina wiedzy, która w przyszłości otrzyma miano biochemii.

Jeszcze przed ukończeniem medycyny dodatkowo wstępuje do Akademii Technicznej. Przez dwa lata pracuje w laboratorium sławnego chemika Adolfa von Baeyera, późniejszego noblisty.

KARIERA NAUKOWA

Po studiach błyskawicznie awansuje w hierarchii naukowej. W wieku 29 lat jest profesorem nadzwyczajnym, a już rok później Uniwersytet w Bernie tworząc nową katedrę – Katedrę Chemii Fizjologicznejoddaje ją w ręce Polaka. Nencki kieruje również całym Instytutem Chemii Medycznej, wykłada bakteriologię i chemię fizjologiczną. Berneński ośrodek zyskuje światową sławę.

W roku 1891, po dwudziestu latach w Szwajcarii, Nencki przyjmuje zaproszenie od twórców nowo powstającego Instytutu Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu. Nie musi prowadzić wykładów, może oddać się wyłącznie pracy badawczej w doskonale wyposażonych laboratoriach. Współpracuje między innymi z fizjologiem i psychologiem Iwanem Pawłowem, noblistą z roku 1904.

Zajmuje się m.in. mocznikiem i hemoglobiną. Włącza się w walkę z chorobami ludzi i zwierząt, np. cholerą i księgosuszem.

Marceli Nencki, rys, © MD
Marceli Nencki, rys, © MD

Marceli Nencki zna osiem języków, jest erudytą i – co podkreślają wszyscy go wspominający – osobą powszechnie lubianą. 30 lat działalności naukowej owocuje ponad stu pięćdziesięcioma pracami własnymi oraz dwukrotnie większą liczbą prac pod jego kierunkiem wydawanych po polsku, niemiecku, francusku i rosyjsku.

W 1904 roku w Brunszwiku najbliżsi współpracownicy Nenckiego wydają zbiór wszystkich jego dzieł pt. „Opera omnia” – praca liczy 1700 stron.

Marceli Nencki umiera przedwcześnie na raka żołądka, w wieku zaledwie 54 lat. Zostaje pochowany w Warszawie na cmentarzu ewangelicko-reformowanym.

Korzystano z: Polscy Badacze Przyrody pod red. Z. Przybyłowicza, PWN 1959, Marceli Nencki. Materiały biograficzne i bibliograficzne A . Szwejcerowa i J. Groszyńska, Warszawa 1956, PWN, nencki.gov.pl

Foto: źr. Mazovian Digital Library, grafika, domena publiczna