ANDRZEJ CIECHANOWIECKI
Historyk i marszand, mecenas sztuki zaangażowany w utrwalanie białoruskiej tożsamości kulturowej, kolekcjoner sztuki, wykładowca, filantrop.
Ur. 28.09.1924 w Warszawie – zm. 2.11.2015 w Londynie.
POLSKA
Dorasta w Warszawie, w rodzinie o długich tradycjach ziemiańskich, jego ojciec jest dyplomatą RP. Matkę zaś powszechnie znają bywalcy przedwojennych warszawskich salonów. Maturę zdaje „podziemnie” w czasie okupacji, angażuje się w działalność konspiracyjną, podejmuje tajne studia wyższe z zakresu ekonomii. Po wojnie krótko pracuje w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, postanawia jednak kontynuować przerwane studia w krakowskiej Akademii Handlowej. Równocześnie studiuje historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako student zostaje współzałożycielem Klubu Logofagów, stowarzyszenia o charakterze katolicko-liberalnym. Zaraz po zdobyciu tytułu magistra zostaje asystentem w Instytucie Historii Sztuki UJ.
W 1950 roku zostaje aresztowany, a dwa lata później skazany na 10 lat więzienia za działalność konspiracyjną i rzekome szpiegostwo. Wychodzi z więzienia wcześniej, bo w 1956 roku. Od razu powraca do pracy naukowej, przyjmuje też posadę kustosza muzeum na zamku w Łańcucie.
USA, WLK. BRYTANIA, NIEMCY
W 1958 roku wyjeżdża na stypendium Fundacji Forda do Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Rok później trafia na Uniwersytet im. Eberharda Karla w niemieckiej Tybindze, gdzie prowadzi zajęcia z kultury i języka polskiego. Tam też zdobywa doktorat z historii sztuki na podstawie pracy o dworze artystycznym Michała Kleofasa Ogińskiego w Słonimie.
Na początku lat 60. wyjeżdża do Londynu, gdzie w 1965 roku zostaje współtwórcą Heim Gallery, a od 1986 roku właścicielem Oldmasters Gallery. Szybko staje się jednym z ważniejszych światowych antykwariuszy, dzięki nowej formule wystaw antykwarycznych, dla których tworzy katalogi o wysokiej wartości naukowej.
Wykorzystuje swoją pozycję w świecie antykwariuszy i sukces finansowy do kolekcjonowania dzieł związanych z kulturą polską. Kupuje obiekty do własnej kolekcji i pomaga w zakupach do kolekcji muzeów w Polsce, stale współpracuje z dyrektorami Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu i Zamku Królewskiego w Warszawie. W późniejszych latach sam daruje dzieła ze swojej kolekcji do krajowych muzeów.
Ciechanowiecki zostaje prawdopodobnie jedynym współczesnym prywatnym fundatorem kościoła, finansując budowę kościoła Najświętszej Panny Marii i św. Maksymiliana Kolbego w krakowskich Mistrzejowicach.
W 1986 roku zakłada Fundację Zbiorów im. Ciechanowieckich przy Zamku Królewskim w Warszawie, która z czasem staje się spadkobiercą jego kolekcji.
BIAŁORUŚ
Od 1988 roku bliżej interesuje się Białorusią, skąd wywodzi się jego rodzina. Stara się zabezpieczyć dziedzictwo polskie na terenie Białorusi, ale też doprowadzić do zacieśnienia relacji polsko-białoruskich i zadbać o utrwalenie białoruskiej tożsamości kulturowej. Przyczynia się do restauracji wielu tamtejszych zabytków, przede wszystkim rezydencji radziwiłłowskiej w Nieświeżu. Jest honorowym przewodniczącym polsko-białoruskiej komisji do spraw wspólnego dziedzictwa kulturowego, marszałkiem honorowym Związku Szlachty Białoruskiej oraz honorowym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Białorusycystów i Instytutu Historii Białoruskiej Akademii Nauk. Pełni też funkcję wiceprezydenta Anglo-Belarusian Society w Londynie.
Pod koniec lat 90. ulega ciężkiemu wypadkowi, w wyniku którego resztę życia spędza na wózku inwalidzkim. Mimo ograniczonej sprawności, kontynuuje pracę w Fundacji i dba o kontakty kulturalne z Białorusią.
Ciechanowiecki jest doktorem honorowym UW i UJ oraz uniwersytetów w Mińsku i New Mexico, profesorem honorowym ASP w Warszawie, kawalerem Orderu Orła Białego, w Zakonie Maltańskim zostaje wyróżniony stopniem Baliwa Wielkiego Krzyża, co jest najwyższą godnością dostępną tu dla osoby świeckiej.
Korzystano z: Jan K. Ostrowski, Zagraniczni, Andrzej Stanisław Ciechanowiecki (28 IX 1924-2 XI 2015), Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności, 2015/2016, pl.wikipedia.org
Foto: 2009, portret Andrzeja Ciechanowieckiego autorstwa Andrzeja Okinczyca, CC BY-SA 3.0
