TADEUSZ KOŚCIUSZKO
Inżynier wojskowy, przywódca insurekcji z roku 1794 przeciw Rosji i Prusom, generał brygady Armii Kontynentalnej w czasie wojny o niepodległość USA, stronnik Indian w walce o ich prawa.
Ur. 4.02.1746 na Mereczowszczyźnie – zm. 15.10.1817 w Solothurn (Solurze) w Szwajcarii.
POLSKA – FRANCJA
Pochodzi z rodziny szlacheckiej, jako dziecko uczy się w szkole pijarów w Lubieszowie. W wieku 14 lat zostaje sierotą i tylko dzięki wsparciu rodu Czartoryskich może kontynuować naukę w Szkole Rycerskiej. Otrzymuje królewskie stypendium na studia sztuk pięknych w Paryżu. We Francji chodzi też na prywatne lekcje inżynierii wojskowej.
USA
W 1775 roku powraca do Polski, nie może jednak znaleźć pracy. Spiera się z bratem, miłość do Ludwiki Sosnkowskiej nie zostaje odwzajemniona – w efekcie Tadeusz postanawia wyemigrować. W 1776 roku trafia do Stanów Zjednoczonych. Przez rok ubiega się o posadę w wojsku. Już jako pułkownik Armii Kontynentalnej planuje i przygotowuje umocnienia dla wojsk amerykańskich pod Saratogą, dzięki którym Amerykanie wkrótce odnoszą sukces.
Później na rozkaz George’a Washingtona Tadeusz Kościuszko buduje forty w Filadelfii i West Point. Otrzymuje od prezydenta tytuł generała oraz symboliczną parę pistoletów i szablę z grawerem: „Ameryka i Washington przyjacielowi swemu, Tadeuszowi Kościuszce”.
W Stanach Zjednoczonych poznaje też przyszłego prezydenta Thomasa Jeffersona, którego próbuje przekonać do zdelegalizowania niewolnictwa. Jefferson docenia idealizm Polaka, nazywa go godnym podziwu, sam jednak nie jest gotów zrezygnować z posiadania niewolników. Kościuszko głosi, że zapis z Deklaracji Niepodległości, mówiący o równości wszystkich ludzi, odnosi się do niewolników i Indian w takim samym stopniu jak do białych obywateli.
POLSKA
Po 1784 roku wraca do Polski, gdzie podejmuje walkę o prawa i wolność chłopów. Głośno mówi, że walczy wyłącznie za wolność całego narodu, nigdy tylko z myślą o szlachcie. W 1794 roku udaje mu się ogłosić Uniwersał połaniecki, poprawiający warunki życia chłopów. W tym samym czasie prowadzi też pertraktacje o całkowity rozdział państwa i Kościoła. Otwarcie krytykuje Kościół, mówi, że instytucja wykorzystuje ciemnotę ludu i stanowi najwyższe zagrożenie dla rozsądku. Apeluje o poszanowanie dla odmienności wyznań.
W wojnie w obronie Konstytucji 3 maja bierze udział jako dowódca, inżynier i fortyfikator. 24 maja 1794 roku wszczyna powstanie. Sprawdza się jako doskonały organizator i przywódca. Po raz pierwszy w historii udaje mu się zaangażować do walki znaczną część chłopstwa. W październiku trafia do niewoli do Petersburga. Po śmierci carycy Katarzyny II zostaje zwolniony przez cara Pawła. Postanawia wyjechać do Stanów Zjednoczonych, aby odzyskać zaległy żołd i posiadłość ziemską. Po wyleczeniu ran wraca do Europy, a dochód ze sprzedaży amerykańskiej posiadłości przekazuje Jeffersonowi na wykup i uwolnienie niewolników.
SZWAJCARIA
Pod koniec życia wyjeżdża do Szwajcarii, korzysta z gościny znajomej rodziny Zeltnerów z Solury. Tutaj też w roku 1817 umiera. Jego serce spoczywa w Zamku Królewskim w Warszawie, a ciało w kryptach królewskich w Krakowie.
W 1823 roku w Krakowie powstaje Kopiec Kościuszki. Budowa trwa trzy lata.
Imię Kościuszki noszą m.in.: najwyższy szczyt Australii kontynentalnej, hrabstwo w stanie Indiana, miasto w stanie Missisipi oraz wyspa na Alasce. Jego pomniki stoją w Chicago, w Waszyngtonie, w Detroit i w Filadelfii. W Filadelfii działa Thaddeus Kosciuszko National Memorial – muzeum pamięci. Od roku 1936 w Solurze w Szwajcarii działa Muzeum Tadeusza Kościuszki.
Korzystano m.in. z: kopieckosciuszki.pl, natemat.pl, kosciuszko-solothurn.ch
