JAN HENRYK ROSEN, JAN HENRYK DE ROSEN, JOHN DE ROSEN
Malarz, autor m.in. cyklu malowideł ściennych o tematyce nowotestamentalnej w katedrze ormiańskiej we Lwowie oraz wielkoformatowych dzieł sakralnych wykonanych w USA.
Ur. 25.02.1891 w Warszawie – zm. 22.08.1982 w Arlington w USA.
FRANCJA, SZWAJCARIA
Pochodzi z polskiej rodziny żydowskiej o tradycjach artystycznych. Ojcem Jana jest malarz batalista Jan Bogumił Rosen. Rosenowie przenoszą się do Paryża, a chłopiec w roku 1897 rozpoczyna w roku naukę w Lycée Carnot. Jako 12-latek formalnie przechodzi na katolicyzm.
Kolejne lata spędza wraz z matką i siostrami w Szwajcarii, w konsekwencji tutaj właśnie zdaje maturę i rozpoczyna studia. Kontynuuje je już na paryskiej Sorbonie. Pisuje do periodyków literackich. W latach 1913–14 uczy się malarstwa w pracowni Luc-Oliviera Mersona.
POLSKA
W czasie I wojny światowej jako ochotnik wstępuje do armii francuskiej, następnie brytyjskiej, później – polskiej. Po wojnie wraca do Polski i pod kierunkiem Jana Kauzika kształci się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. W listopadzie 1922 roku debiutuje w Zachęcie, prezentując obraz „Żywot św. Franciszka z Asyżu”.
Rosen otrzymuje od abpa Józefa Teodorowicza, zwierzchnika archidiecezji ormiańskokatolickiej we Lwowie, zlecenie na wykonanie malarskiej dekoracji wnętrza katedry ormiańskiej. W latach 1925-29 tworzy wielkoformatowe malowidła ścienne w nawie głównej: „Ścięcie św. Jana
Chrzciciela”, „Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny”, „Ofiara Abrahama i Pogrzeb św. Odilona”, malowidła ścienne w prezbiterium: „Ustanowienie Najświętszego Sakramentu”, „Ukrzyżowanie” i „Hołd pasterzy betlejemskich”. Co więcej – dla katedry projektuje również witraże, które powstają wkrótce w warszawskim zakładzie F. Białkowskiego.
W roku 1930 przyjmuje profesurę Katedry Rysunku Figuralnego Politechniki Lwowskiej.
USA
Siedem lat później emigruje do Stanów Zjednoczonych. Przez całe lata czterdzieste wykłada sztukę sakralną na waszyngtońskim The Catholic University of America. W latach 40-tych tworzy dekoracje katedry Łaski Bożej w San Francisco. W roku 1965 wykonuje gigantyczną mozaikę w kopule katedry św. Ludwika w Saint Louis.
W ciągu prawie półwiecza spędzonego w Stanach Zjednoczonych tworzy niemal 50 grup malowideł ściennych i mozaik w kościołach różnych wyznań oraz budynkach użyteczności publicznej. Ogromna większość malowideł Rosena powstaje w technice farb enkaustycznych, gdzie malarz miesza pigment z woskiem pszczelim. Wosk rozrabia holenderskim piwem.
Artysta zawsze korzysta z żywych modeli, w tym autentycznych duchownych, oraz „Wilfrieda”, jak nazywa małego manekina, dzięki któremu łatwiej mu malować szczególnie draperie. Wszystkie wymagające tężyzny fizycznej prace na wysokościach prowadzi samodzielnie.
Prócz polskiego Orderu Virtuti Militari otrzymuje francuskie: Order Legii Honorowej oraz Croix de Guerre, brytyjski Military Medal for Bravery in the Field. W roku 1957 zostaje doktorem honoris causa The Catholic University of America.
Umiera w ubóstwie w 1982 roku. Spoczywa, zgodnie ze swoim życzeniem, na Columbia Gardens Cemetery w Arlington koło Waszyngtonu.
Korzystano m.in. z: „John De Rosen: Mural Master – archival pieces from Michael Lampen, Grace Cathedral’s Archivist”, Wikipedia
Foto: fragment malowidła z katedry ormiańskiej we Lwowie z autoportretem Jana Henryka Rosena, aut. fot. Denobili, CC BY-SA 4.0
