PAWEŁ EDMUND STRZELECKI
Geolog, podróżnik, geograf, badacz i odkrywca. Eksplorator Australii.
Ur. w 1797 r. w Poznaniu – zm. 1873 r. w Londynie.
BURZLIWE POCZĄTKI
Pochodzi z raczej ubogiej rodziny, jest synem geografa. Nie kończy żadnej szkoły wyższej, jest samoukiem (fakt ten pozostaje kwestią sporną; pojawiają się również głosy, że kształci się na późniejszym etapie życia na uczelniach brytyjskich lub niemieckich). Pewnego dnia „znika” z domu, kilka lat później zostaje odnaleziony przez brata Piotra. O tym zagadkowym okresie jego życia nic nie wiadomo, poza słowami zapisanymi w pamiętniku Strzeleckiego, mówiącymi, że żył w wielkim niedostatku. Wstępuje do wojska, jednak od razu po otrzymaniu nominacji oficerskiej dezerteruje.
Wkrótce potem poznaje Aleksandrynę Turno, która okazuje się być największą miłością jego życia. Ojciec Aleksandryny nie zgadza się na relację swojej córki i ubogiego dezertera, toteż para postanawia uciec – plan jednak nie powodzi się, pan Turno „odbija” dziewczynę, a Strzelecki odchodzi sam. Po tym życiowym zawodzie skupia się na pracy i planach na przyszłość. Aby zebrać fundusze na podróże, zarządza ogromnym majątkiem księcia Franciszka Sapiehy, który ten ostatni przepisuje Strzeleckiemu w testamencie. Opuszcza Polskę na początku lat trzydziestych XIX wieku.
DOOKOŁA ŚWIATA
W roku 1834 Paweł Edmund Strzelecki wyrusza w dziewięcioletnią podróż dookoła świata, w czasie której oddaje się badaniom geologicznym. W Ameryce Północnej bada Appalachy, odkrywa rudy miedzi nad Jeziorem Ontario. Następnie udaje się do Meksyku i na Hawaje, gdzie prowadzi badania nad wulkanami. Zwiedza okręgi przemysłowe i robi pomiary meteorologiczne.
Na kolejnym etapie podróży udaje się do Nowej Południowej Walii – australijskie ziemie uważane wówczas przez Wielką Brytanię za kolonię karną, niebezpieczne i zaludniane głównie brytyjskimi skazańcami.
Przeprowadza pomiary na kontynencie. Jako pierwszy Europejczyk bada najwyższe pasmo Wielkich Gór Wododziałowych – Góry Śnieżne. To z jego inicjatywy najwyższy szczyt Australii nosi imię generała Kościuszki. Podczas czteroletniego pobytu na kontynencie odkrywa jeszcze żyzną krainę Gippsland, a także złoża złota, węgla kamiennego i rudy miedzi na Tasmanii.
Prawdopodobnie w związku z problemami zdrowotnymi powraca do Anglii, po drodze odwiedza m. in. Filipiny, Hong Kong, Singapur, Indie, Egipt, Gibraltar, Francję.
POWRÓT
Po powrocie zyskuje status bohatera. Zostaje członkiem The Royal Society oraz Royal Geographical Society, otrzymuje tytuł doktora honoris causa na uniwersytecie oxfordzkim, a nawet dwa ordery z rąk samej królowej brytyjskiej.
Jego książka „Physical description of New South Wales and Van Diemen’s Land” stanowi podstawowe źródło wiedzy o Australii, a jej wydania gratuluje sam Karol Darwin.
Foto: William Murphy, CC BY-SA 2.0
Prywatnie jest osobą popularną i lubianą. Pomaga Irlandczykom w czasie Wielkiego Głodu, otwarcie sprzeciwia się złemu traktowaniu Indian przez kolonizatorów, jest wyznawcą równości społecznej. Dzięki szacunkowi, z jakim odnosi się do plemion tubylczych, łatwo zyskuje ich sympatię.
Nazwy nadane na jego cześć noszą m.in.: pasmo górskie, dwa szczyty, rzeka, pustynia, rezerwat przyrody i miasto w Australii.W roku 1988 w Jindabyne, nieopodal Góry Kościuszki, odsłonięty zostaje pomnik Strzeleckiego.
Pochowany na Kensal Green Cemetery w Londynie. W 1997 jego prochy sprowadzono do kraju i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan poznańskiego kościoła św. Wojciecha.
Korzystano z: polskieradio.pl, geociekawostki.pl, dziennik.com
Foto commons.wikimedia.org
