NAPOLEON CYBULSKI
Fizjolog, odkrywca adrenaliny, wynalazca fotohemotachometru i mikrokalorymetru, jeden z twórców endokrynologii, pionier elektroencefalografii, publicysta i społecznik.
Ur. 14.09.1854 w Krzywonosach (Wileńszczyzna) – zm. 26.04.1919 w Krakowie.
EDUKACJA
Po ukończeniu gimnazjum w Mińsku podejmuje studia w Akademii Wojskowo-Medycznej w Petersburgu. W 1880 roku uzyskuje, nawiasem mówiąc z najwyższą oceną, dyplom lekarza. Do 1885 roku pracuje w Akademii Wojskowo-Medycznej jako asystent w Katedrze Fizjologii u prof. Iwana Tarchanowa.
FOTOHEMOTACHOMETR I MIKROKALORYMETR
Konstruuje przyrząd mierzący szybkość przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, który jednocześnie rejestruje proces fotograficznie. Biorąc pod uwagę obie funkcje, nazywa go fotohemotachometrem. Dzięki temu urządzeniu Cybulskiemu udaje się zbadać zmiany prędkości przepływu krwi w stosunku do faz pracy serca i rytmu oddechowego.
W 1885 roku, po uzyskaniu tytułu doktora medycyny, przeprowadza się do Krakowa, gdzie zostaje kierownikiem Katedry Fizjologii, Histologii i Embriologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzi przełomowe badania z zakresu elektrofizjologii. Wraz z Adolfem Beckiem udaje mu się odkryć elektryczną aktywność mózgu, a także dokonać pomiaru tej aktywności i zlokalizować okolice czuciowe w korze mózgowej. W 1890 roku Cybulski konstruuje przyrząd do mierzenia ilości ciepła wytwarzanego przez mięśnie – mikrokalorymetr.
ADRENALINA
Pięć lat później, we współpracy z Władysławem Szymonowiczem odkrywa hormonalne oddziaływanie rdzenia nadnerczy, a także izoluje wcześniej nieznaną adrenalinę, podnoszącą ciśnienie krwi. To właśnie adrenalinie poświęca większość kolejnych prac naukowych.
Równolegle do pracy naukowej, Napoleon Cybulski zajmuje się publicystyką społeczną. Stawia sobie za cel podniesienie poziomu oświaty i kultury rolnej w regionie podkrakowskim. Prowadzi nawet badania nad dietą ludu wiejskiego w Galicji. Wspólnie z profesorem Bujwidem zakłada pierwsze w Krakowie żeńskie gimnazjum, co więcej – głośno postuluje dopuszczenie kobiet do studiów wyższych.
W jego dorobku znajduje się ponad 80 prac naukowych, nie licząc pojedynczych artykułów i odczytów. Jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności i członkiem honorowym wielu towarzystw lekarskich. W latach 1911, 1914 i 1918 jest nominowany do Nagrody Nobla. Jest laureatem prestiżowej nagrody fundacji Jerzmanowskich z 1918 roku.
Umiera 26 kwietnia 1919 roku, we własnym gabinecie stomatologicznym, w wyniku ataku apoplektycznego. Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kw. O, płd.
Korzystano z: neuropedia.org.pl, ipsb.nina.gov.pl
Foto: ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego
