MARIAN REJEWSKI
Matematyk, wynalazca, jeden z kryptologów stojących za rozszyfrowaniem kodu Enigmy.
Ur. 16.08.1905 w Bydgoszczy – zm. 13.02.1980 w Warszawie.
POZNAŃ
Studiuje matematykę na Uniwersytecie Poznańskim. W roku 1929 uzyskuje tytuł magistra filozofii i matematyki (to tytuł przynależny w tamtym czasach dla wszystkich kończących studia matematyków). Jeszcze w trakcie ostatniego roku studiów przystępuje do kursu kryptologicznego profesora Zdzisława Krygowskiego organizowanego przez Biuro Szyfrów. Rejewski wyróżnia się na tle innych uczestników, zbliżone rezultaty odnoszą tylko Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, z którymi później będzie pracował nad złamaniem szyfru Enigmy.
Po ukończeniu kursu wyjeżdża na roczny staż uniwersytecki do Getyngi. Po powrocie zostaje asystentem na Uniwersytecie Poznańskim, a w roku 1932 członkiem Biura Szyfrów.
ENIGMA
Przeprowadza się do Warszawy, gdzie rozpoczyna prace nad rozszyfrowaniem Enigmy, której wersja handlowa została ulepszona na potrzeby militarne. Pod koniec roku Rejewski melduje o złamaniu kodu. Praca kryptologów jednak nie dobiega końca, Niemcy nieustannie wprowadzają innowacje do swojej maszyny.
CYKLOMETR
Kiedy częstotliwość tych zmian nasila się znacząco, Rejewski wpada na pomysł konstrukcji cyklometru, czyli urządzenia zdalnie dopasowującego ustalenia długości i cykli Enigmy. Cyklometr służy do roku 1938, kiedy niemieckie uaktualnienie szyfrowania Enigmy nie pozwala już na wykorzystanie maszyny. Rejewski opracowuje nowy wynalazek, zwany później „bombą Rejewskiego” – pierwowzór maszyny dekodującej – który umożliwia Polakom ustalanie haseł na dany dzień. W roku 1939 do Polski przyjeżdżają delegaci z Anglii i Francji, żeby zobaczyć osiągnięcia polskich kryptologów, co skutkuje projektem podobnego do bomby Rejewskiego urządzenia Alana Turinga, pomagającego rozszyfrować kody Enigmy w czasie II wojny światowej. W czasie wojny pracuje też przy kodach w Bletchley Park, przy Alanie Turingu.
BYDGOSZCZ
W roku 1946 Marian Rejewski wraca do Bydgoszczy i zaczyna pracę jako urzędnik. Na miejscu nikt nie wie o jego zasługach aż do roku 1967, kiedy to zapisuje swoje wspomnienia i składa je w Wojskowym Instytucie Historycznym.
Ze wspomnień znajomych Rejewskiego wyłania się obraz skromnego, dowcipnego człowieka o ogromnej wiedzy, z zamiłowaniem do książek oraz muzyki klasycznej.
Tablice honorujące polskich kryptologów znajdują się w Bletchley Park, w polskiej ambasadzie Wielkiej Brytanii i w Uzes we Francji. W roku 2005 córka Rejewskiego odbiera z rąk Szefa Brytyjskiego Sztabu Obrony nadany zaraz po wojnie War Medal 1939-1945.
NATO pośmiertnie przyznaje Rejewskiemu Odznaczenie Knowltona dla osób, które wniosły znaczący wkład w osiągnięcia i sukcesy Wywiadu Wojskowego. W roku 2014 międzynarodowe stowarzyszenie inżynierów IEEE honoruje wyróżnieniem Milestone Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego za osiągnięcie techniczne ratujące ludzkie życia.
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze B 39.
Korzystano m.in. z: sww.w.szu.pl, bydgoszcz.wyborcza.pl, culture.pl
