JÓZEFA JOTEYKO
Psycholog, pedagog, fizjolog, wybitna neurolog rozwojowa. Obok Marii Skłodowskiej-Curie najbardziej znana kobieta-naukowiec polskiego pochodzenia w Europie przełomu XIX i XX wieku.
Ur. 29.01.1866 w Poczujkach k. Kijowa – zm. 24.04.1928 w Warszawie
Przychodzi na świat w zamożnej rodzinie ziemiańskiej, wraz z którą, jeszcze jako dziecko, przenosi się do Warszawy. Kształci się na kompletach w domu rodzinnym, a następnie studiuje na kierunku przyrodniczym na Uniwersytecie Genewskim. Kontynuuje studia w zakresie medycyny w Brukseli i Paryżu. Szczególnie interesuje ją wtedy neurologia i psychiatria. Dziedziny te zgłębia u największych ówczesnych autorytetów.
FRANCJA I BELGIA
Przez kilka lat w Paryżu zajmuje się pracą naukowo-badawczą, jednocześnie prowadząc praktykę lekarską. W 1898 roku wyjeżdża do Brukseli, gdzie podejmuje asystenturę w Instytucie Fizjologicznym Solvaya. Wkrótce później zostaje kierowniczką pracowni psychofizjologicznej uniwersytetu w Brukseli – to stanowisko piastuje przez 14 lat.
Na początku XX wieku definiuje tzw. prawo rozporządzalnego minimum Joteyko, według którego nawet mięśnie silnie zmęczone zachowują pewną resztę siły, która nie może już ulec wyczerpaniu.
W 1905 roku zostaje przewodniczącą I Kongresu Neurologów Belgijskich, a w 1911 roku sekretarzem I Międzynarodowego Kongresu Pedologii. Według definicji samej Joteyko pedologia to „nauka o dziecku stawiająca sobie za zadanie poznanie dziecka pod względem fizycznym, psychicznym i socjologicznym, w celu należytego wychowania go i skierowania do odpowiedniego zawodu”. W tym samym czasie zostaje redaktorem belgijskiego czasopisma psychologicznego „La Revue Psychologique”.
Praca „Metoda testów umysłowych i jej wartość naukowa” opublikowana w roku 1924, uważana jest za kamień milowy na drodze rozwoju dziecięcej psychologii.
W 1912 roku organizuje wydział pedologiczny na uniwersytecie w Brukseli. Po wybuchu wojny wyjeżdża do Paryża, gdzie prowadzi badania w pracowni doświadczalnej Charlesa Richeta. W 1916 roku kolegium profesorskie powierza jej katedrę dla najlepszych profesorów cudzoziemców w College de France. Jej wykład inauguracyjny gromadzi elitę intelektualną Paryża, jest to bowiem pierwszy wykład kobiety na tej uczelni.
Na przełomie lat 1917 i 1918 wygłasza cykl odczytów na Sorbonie i na uniwersytecie w Lyonie.
W 1919 roku powraca do Polski, gdzie obejmuje katedrę psychologii ogólnej i pedagogicznej w PIP, prowadzi laboratorium psychologiczne. Wydaje jedyne w Polsce czasopismo psychologiczne „Biuletyn Koła Psychologicznego” (później „Polskie Archiwum Psychologiczne”).
WYRÓŻNIENIA
Jest laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 1896 roku otrzymuje wyróżnienie na Uniwersytecie Paryskim za pracę dotyczącą znużenia i oddychania mięśni. W 1909 roku wraz z Michaliną Stefanowską otrzymuje Nagrodę Paryskiej Akademii Nauk za dzieło „O psychofizjologii bólu”, dwukrotnie otrzymuje nagrodę Królewskiego Towarzystwa Nauk Medycznych i Przyrodniczych w Brukseli, a także trzykrotnie od Francuskiej Akademii Nauk i dwukrotnie od Akademii Medycznej w Paryżu.
Korzystano m.in. z: Profesor Józefa Joteyko – neurolog rozwojowy, psycholog, pedagog przełomu XIX i XX wieku Seweryna Konieczna, Gdański Uniwersytet Medyczny (w Poznańskich Zeszytach Humanistycznych XXIII), wikipedia.
Foto: commons.wikimedia.org, domena publiczna
