GABRIEL NARUTOWICZ
Inżynier hydrotechnik, elektryk, profesor Politechniki w Zurychu, minister robót publicznych, minister spraw zagranicznych, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej.
Ur. 17.03.1865 w Telszach na Wysoczyźnie Żmudzkiej – zm. 16.12.1922 w Warszawie.
EDUKACJA
W roku 1873 podejmuje naukę w niemieckim gimnazjum klasycznym w Lipawie. W 1884 roku rozpoczyna studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu w Petersburgu. Po dwóch latach musi przerwać naukę ze względu na zły stan zdrowia. Wyjeżdża do Szwajcarii. Jeszcze w tym samym roku wstępuje na Wydział Inżynierii Budowlanej Politechniki w Zurychu, studia kończy w roku 1891.
W roku 1889 Gabriel Narutowicz zostaje aresztowany na kilka dni, po spełnieniu prośby przyjaciela-rewolucjonisty, aby usunął z jego mieszkania materiały mogące pomóc w wysunięciu przeciw niemu oskarżeń. Po zwolnieniu z aresztu Narutowicz traci możliwość powrotu do Polski.
SZWAJCARIA
Podejmuje pracę w Biurze Budowy Kolei St. Gallen–Zug, rok później przenosi się do Biura Wodociągów i Kanalizacji jako inżynier w dziale budowy. W roku 1895 obejmuje kierownictwo nad jedną z sekcji regulacji Renu, w tym samym też roku otrzymuje obywatelstwo szwajcarskie. Rok później na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu projekty Narutowicza otrzymują złoty medal. Po tym sukcesie Kürsteiner, dla którego biura Narutowicz pracuje, przekazuje mu kierownictwo nad biurem i proponuje współpracę. W biurze Narutowicz projektuje głównie elektrownie wodne.
W roku 1906 otrzymuje zaproszenie do objęcia katedry budownictwa wodnego na politechnice w Zurychu, po rocznym wahaniu przyjmuje ofertę. Równolegle prowadzi własne biuro inżynieryjne wykonujące projekty na całym świecie. Szczególny rozgłos przynoszą mu budowy nowoczesnych elektrowni wodnych, a sam Narutowicz ma opinię najwybitniejszego eksperta w tej dziedzinie w Europie.
W latach 1913-1920 pełni funkcję dziekana wydziału inżynierii politechniki w Zurychu, w roku 1915 zostaje przewodniczącym Międzynarodowej Komisji Regulacji Renu. W roku 1914, na wieść o wybuchu wojny, rozpoczyna akcję filantropijną, mająca na celu pomoc Polakom, którzy przez wojnę trafiają do Szwajcarii, zakłada Polski Komitet Samopomocy, a rok później zostaje jednym z dyrektorów Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Głosi koncepcję odzyskania niepodległości bez angażowania się po którejkolwiek ze stron politycznych, prowadzi odczyty w Europie, pisze artykuły. Po wybuchu rewolucji w Rosji zmienia poglądy i szuka niepodległości poprzez sojusz z państwami koalicji.
PREZYDENTURA
W roku 1920 ustępuje ze wszystkich stanowisk i powraca do Polski. Zostaje ministrem robót publicznych w rządzie Władysława Grabskiego i prezesem nowo utworzonej Akademii Nauk Technicznych, a także przewodniczącym Państwowej Rady Odbudowy. W 1922 roku zostaje ministrem spraw zagranicznych. W grudniu zostaje wysunięta jego kandydatura na prezydenta. Początkowo chce odmówić, ostatecznie jednak godzi się. Wygrywa wybory i zostaje pierwszym prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.
Urząd prezydenta pełni tylko przez 5 dni. 16 grudnia 1922 roku zostaje zastrzelony na schodach warszawskiej „Zachęty” przez związanego z endecją malarza Eligiusza Niewiadomskiego. Zamachowiec zostaje skazany na karę śmierci.
Pochowany w podziemnej krypcie katedry św. Jana w Warszawie.
Korzystano z: ipsb.nina.gov.pl, Wikipedia
Foto: commons,wikimedia.org, aut. nieznany, domena publiczna
