STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ – WITKACY
Malarz, poeta, pisarz, filozof, najczęściej wystawiany na świecie polski dramaturg.
Ur. 24.02.1885 w Warszawie – zm. 18.09.1939 we wsi Jeziory Wielkie pod Równem.
DZIECIŃSTWO
Jako dziecko maluje, gra na fortepianie, kolekcjonuje owady. Nie chodzi do szkoły, w domu uczy go ojciec (Stanisław Witkiewicz – malarz i pisarz) i prywatni nauczyciele, w tym wybitni artyści i profesorowie uniwersyteccy. Rodzicami chrzestnymi są aktorka Helena Modrzejewska i znany góralski gawędziarz i pieśniarz Jan Krzeptowski-Sabała. W wieku ośmiu lat pisze swoje pierwsze sztuki, m.in. „Karaluchy”, które drukuje na własnej domowej drukarence jako „Tom I Komedii”.
POCZĄTEK XX WIEKU
W 1905 roku rozpoczyna studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw w pracowni Jana Stanisławskiego, następnie zaś – Józefa Mehoffera. Podczas lat studenckich włącza się w życie artystyczne Krakowa, wraz z innymi młodymi artystami z ASP podróżuje po Europie, poznając nowe prądy w malarstwie. Wtedy też wiąże się na kilka lat z Ireną Solską, która w późniejszych latach staje się częstym motywem jego twórczości jako „pani S.”
W 1914 roku Stanisław Ignacy Witkiewicz podróżuje na Nową Gwineę w charakterze fotografa dokumentującego wyprawę naukową Bronisława Malinowskiego. Przerywa wyprawę i sam wraca do Polski kiedy rozpoczynają się walki I wojny światowej. Zaciąga się do armii carskiej Rosji. W 1917 roku zostaje ranny podczas walki, w konsekwencji kończy służbę. Trafia do Moskwy, gdzie wkrótce zarobkowo maluje portrety. Spisuje podstawy swoich teorii artystycznych, które już w Polsce wydaje jako „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia”.
W czerwcu 1918 roku udaje mu się powrócić do Polski. Doświadczenia wojenne, szczególnie te z rewolucji październikowej, wywierają duży wpływ na twórczość Witkacego. W efekcie artysta często wykorzystuje motyw potęgi ślepego tłumu w swoich późniejszych dziełach.
W Polsce zajmuje się głównie malarstwem i pisaniem. Dołącza do grupy Formistów, wydaje pierwsze utwory dramatyczne. Faktem jest, że staje się żywą legendą, postacią niezwykle ważną dla awangardowego życia kulturalnego i towarzyskiego.
MIĘDZYWOJNIE
W 1923 roku żeni się z Jadwigą Unrug, wnuczką Juliusza Kossaka. Początkowo para mieszka w Zakopanem. Po paru latach jednak Jadwiga przeprowadza się do Warszawy, gdzie pełni funkcję pełnomocnika męża. Witkacy pisze do żony kilka razy w tygodniu, stąd zachowana do dziś korespondencja liczy setki listów.
W 1925 roku Witkiewicz rezygnuje z malarstwa olejnego, twierdząc, że nie jest ono już w stanie wyrażać Czystej Formy – pierwotnego składnika sztuki wchodzącego w dialog z „uczuciami metafizycznymi” odbiorcy. W tym czasie tworzy wiele portretów, przez co ironicznie nazywa sam siebie „Firmą Portretową S.I.Witkiewicz”.
Pod koniec lat 20. zajmuje się filozofią; buduje podstawy własnego systemu filozoficznego: monadyzmu biologicznego.
W 1935 roku zostaje nagrodzony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. Kolejne lata spędza głównie na rozważaniach filozoficznych, pisze prace, wygłasza wykłady, zajmuje się krytyką literacką. Wtedy też poznaje Zofię Nałkowską, Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza.
Po wybuchu II wojny światowej stara się o przyjęcie do Wojska Polskiego, nie zostaje jednak zakwalifikowany. Udaje się do majątku znajomych, rodziny Ziemlańskich, we wsi Jeziory na Polesiu. 18 września 1939 roku, na wieść o ataku Związku Radzieckiego na Polskę, popełnia samobójstwo. Podcina tętnicę szyjną. Kolejnego dnia zostaje pochowany na miejscowym cmentarzu.
DZIEŁA WITKACEGO NA ŚWIECIE
Jego dzieła zostały przetłumaczone na ponad 30 języków i wydane w krajach Europy, Ameryki Południowej i Północnej oraz w Japonii. Na scenach świata wystawiane są m.in. „Wariat i zakonnica”, „Matka”, „W małym dworku”, „Kurka Wodna”, „Szewcy”, „Oni”, „Pragmatyści”, „Metafizyka dwugłowego cielęcia”, „Nowe Wyzwolenie”, „Gyubal Wahazar”, „Sonata Belzebuba, czyli prawdziwe zdarzenie w Mordowarze”.
W stulecie urodzin artysty UNESCO ogłasza rok 1985 rokiem Witkacego. Z tej okazji ówczesne władze zdecydowały o przewiezieniu trumny Witkacego do Zakopanego i zorganizowaniu państwowego pogrzebu. Jednak, co wyszło na jaw w 1994 roku, na skutek mylącego oznaczenia grobów na Polesiu, do Zakopanego nie trafiły szczątki artysty, a niezidentyfikowanej ukraińskiej kobiety.
Korzystano m.in. z: witkacy.pl, pl.wikipedia.org, culture.pl, britannica.com, witkacologia.eu
