fotografia Wacława Sieroszewskiego wykonana przez carską policję po aresztowaniu polskiego badacza, przed r. 1910, Wikimedia Commons, domena publiczna
fotografia Wacława Sieroszewskiego wykonana przez carską policję po aresztowaniu polskiego badacza, przed r. 1910, Wikimedia Commons, domena publiczna

WACŁAW SIEROSZEWSKI

Pisarz, podróżnik, badacz Syberii, autor monografii „Dwanaście lat w kraju Jakutów”.

Ur. 24.08.1858 w Wólce Kozłowskiej – zm. 20.04.1945 w Piasecznie.

Jako młody chłopak uczy się w Szkole Technicznej, wiążę się z ruchem socjalistycznym, za co w roku 1878 trafia do Cytadeli. Zesłany na Syberię, zajmuje się kowalstwem i myślistwem. Dwukrotnie próbuje ucieczki: za pierwszym razem zesłańcy zawracają sami, za drugim zaś zostają złapani. W konsekwencji tej ostatniej eskapady Sieroszewskiemu grozi kara śmierci. Z braku kata w okolicy, wyrok zostaje zamieniony na przymusowe osiedlenie w miejscu całkowicie odizolowanym od ludzkich siedzib, dróg czy nawet rzek.

Sieroszewski nie poddaje się, wręcz przeciwnie: wykorzystuje tę nadzwyczaj trudną sytuację do prowadzenia badań. Szczegółowo opisuje zwyczaje i wierzenia Jakutów, nawiązując bliskie relacje z jednym z jakuckich szamanów. Czas spędzony w Syberii wieńczy monografią „Dwanaście lat w kraju Jakutów”.

"Przeprawa promem przez rzekę Chań-han pod Seulem we wsi Jąg-san"- zdjęcie wykonane przez Wacława Sieroszewskiego, 1905, domena publiczna
„Przeprawa promem przez rzekę Chań-han pod Seulem we wsi Jąg-san”- zdjęcie wykonane przez Wacława Sieroszewskiego, 1905, domena publiczna

W roku 1892 mieszka już w Irkucku, później w Petersburgu. W dalszym ciągu poświęca się  jednak badaniom Jakucji, a jego książki zdobywają złote medale Cesarskiego Towarzystwa Geograficznego. Zdobywa powszechne uznanie, rosyjscy naukowcy wstawiają się za Polakiem, dzięki czemu Sieroszewski otrzymuje upragnione pozwolenie na powrót do Polski.

W latach 1903-04 odbywa wyprawę na daleki wschód Rosji, a następnie na wyspy japońskie, gdzie bada kulturę Ajnów. Do Warszawy wraca przez Koreę, Chiny, Cejlon i Egipt.

W roku 1905 ponownie angażuje się w politykę, działając w obozie Józefa Piłsudskiego.

Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim, kw. 209.

Korzystano z: ipsb.nina.gov, polskieradio.pl

ANTROPOLOGIA I BADANIA KULTUR