STANISŁAW MACZEK
Generał Wojska Polskiego, honorowy obywatel Holandii, dowódca I Dywizji Pancernej w czasie walk o wyzwolenie Europy Zachodniej w 1944 roku.
Ur. 31.03.1892 w Szczercu (obwód lwowski) – zm. 11.12.1994 w Edynburgu.
Przychodzi na świat w okolicach Lwowa, w rodzinie o korzeniach chorwackich.
Jeszcze w czasie studiów z filozofii i filologii polskiej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Lwowskiego dołącza do Związku Strzeleckiego, a następnie do Legionów Piłsudskiego.
I WOJNA ŚWIATOWA
W czasie I wojny światowej trafia na front włoski z ramienia armii austro-węgierskiej. Po ukończeniu Szkoły Oficerów Rezerwy III Korpusu zostaje dowódcą plutonu w 3 pułku Piechoty Obrony Krajowej w Grazu, a następnie zostaje przeniesiony do Drugiego Pułku Tyrolskich Strzelców Cesarskich. Od 1916 roku jest instruktorem w szkole oficerskiej XIV Korpusu w Steyr, później – w tym samym roku – zostaje podporucznikiem i dowódcą kampanii.
Po kapitulacji państw centralnych przedostaje się do Krosna, gdzie wstępuje do Wojska Polskiego. Dowodzi batalionem krośnieńskim podczas odsieczy Lwowa, później – tzw. lotną kompanią w 4. Dywizji Piechoty.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczy w obronie Lwowa.
II WOJNA ŚWIATOWA
Od 1938 roku dowodzi pierwszą polską jednostką zmotoryzowaną, czyli 10. Brygadą Kawalerii, która w 1939 roku skutecznie opóźnia posuwanie się niemieckiego XXIII Korpusu Pancernego.
Bierze udział w obronie Lwowa – po wkroczeniu Armii Czerwonej zostaje internowany na Węgrzech, skąd przedostaje się do Francji. We Francji tworzy 10. Brygadę Kawalerii Pancernej, z którą walczy w Szampanii, za co zostaje odznaczony Krzyżem Virtuti Militari IV klasy.
Po kapitulacji Francji przenosi się do Wielkiej Brytanii, gdzie obejmuje dowództwo nad 1. Dywizją Pancerną.
W 1944 roku I Dywizja Pancerna przechodzi szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy, bierze udział w inwazji sił alianckich w Normandii, uczestniczy w wyzwalaniu Bredy i zdobyciu Wilhelmshaven.
OBRONA BREDY
27 października 1944 roku gen. Stanisław Maczek otrzymuje rozkaz zajęcia Bredy. Niemcy przygotowują się do odparcia ataku od zachodu. Polacy obchodzą miasto od północy i ostatecznie atakują od wschodu, dzięki czemu zupełnie zaskakują przeciwnika. W tym samym
czasie 3 Brygada Strzelców pod dowództwem płka Skibińskiego atakuje od południowego zachodu. Polacy biorą przeciwnika w kleszcze. Niemcy wycofują się z Bredy, a miasto unika krwawych walk. Co więcej – Polacy atakują bez przygotowania artyleryjskiego. W rezultacie uniknięto strat wśród ludności cywilnej oraz w zabytkowej zabudowie miasta. 30 października 1 Dywizja Pancerna defiluje ulicami Bredy, witana entuzjastycznie przez mieszkańców.
W 1945 roku Maczek zostaje odznaczony Komandorią Krzyża Legii Honorowej.
CZASY POWOJENNE
Po wojnie osiada w Szkocji, gdzie podejmuje się różnych prac zarobkowych, pracuje m.in. jako sprzedawca i barman. W 1946 roku zostaje pozbawiony polskiego obywatelstwa za „przyjęcie bez zgody właściwych władz polskich urzędu publicznego w państwie obcym, czyli podejmując się funkcji współorganizowania Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczeń, będącego formacją paramilitarną stanowiącą część armii brytyjskiej”.
W 1992 roku zostaje kawalerem orderu Orła Białego. Wtedy też, na wniosek kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców Bredy, otrzymuje honorowe obywatelstwo Holandii.
Umiera w pięknym wieku 102 lat, 11 grudnia 1994 w Edynburgu. Spoczywa na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.
W 2019 roku władze Edynburga nazywają jego imieniem jedną ze ścieżek w Parku Bruntsfield. W Holandii znajduje się kilka ulic im. gen. Maczka: w Bredzie, Dongen, Kloosterzande, Baarle-Nassau, Ter Apel, Axel i Dorst. 29 października 2019 roku, z okazji 75. rocznicy wyzwolenia Bredy, na jeden dzień zmieniono nazwę stadionu holenderskiej drużyny piłkarskiej NAC Breda na „Stanisław Maczek Stadion”.
Korzystano z: polskieradio24.pl, Wikipedia
