HENRYK HIŻ
Filozof analityczny, lingwista, wykładowca amerykańskich wyższych uczelni, jeden z przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej.
Ur. 8.10.1917 w Piotrogrodzie (obecnie Petersburg) – zm. 19.12.2006 w Cape May, New Jersey, USA.
STUDIA
Studia z filozofii rozpoczyna na Uniwersytecie Warszawskim podczas wojny, w konsekwencji część nauki odbywa się w warunkach konspiracyjnych. Jest szyfrantem w Komendzie głównej AK, bierze udział w powstaniu warszawskim. Ponownie zapisuje się na filozofię, tym razem na Université Libre w Brukseli. Po uzyskaniu licencjatu, w 1946 roku, wyjeżdża wraz z falą polskich powojennych uchodźców do Stanów Zjednoczonych. Dwa lat później zdobywa doktorat na Uniwersytecie Harvarda, pod kierunkiem wybitnego filozofa Willarda Van Orman Quine’a.
POGLĄDY
Specjalizuje się w filozofii języka, ale ze względu na wykształcenie w nurcie tzw. szkoły lwowsko-warszawskiej, interesuje się także logiką i matematyką. Jest zwolennikiem poglądu, że język jest formą zachowania ludzi, na podstawie której można odtworzyć ich sposób rozumowania i metodę wyciągania wniosków. Na temat filozofii języka publikuje wiele prac, głównie w języku angielskim, ale kilka też po francusku i polsku.
Hiż zajmuje się także etyką, wyznaje zasadę „umniejszania cierpień” zamiast pomnażania szczęścia. Nazywa ją „utylitaryzmem negatywnym” – różni się on od standardowego utylitaryzmu tym, że nie mierzy poziomu cierpień i przyjemności jedną skalą. Koncepcja ta zawiera w sobie etykę litości i etykę opieki.
Filozofię uważa za połączenie refleksji z praktycznym wykonaniem w życiu codziennym, szczególnie pod postacią małych gestów. Sceptycznie podchodzi do wzniosłych haseł i idei, zawsze kierując się celem umniejszania cierpień. Nawet biorąc udział w powstaniu warszawskim pozostaje raczej pacyfistą, namawiając innych do wykonywania rozkazów w sposób zadający jak najmniej cierpienia. Jest krytykiem wszelkich przejawów rasizmu i nazywa się „radykalnym ateistą”, uważa bowiem, że każda wiara religijna jest irracjonalna i niemożliwa do spójnego połączenia z nauką.
Wykłada na wielu prestiżowych amerykańskich uczelniach, m.in: New York University, Columbia University i University of Pennsylvania. W 1988 roku, po wielu latach wykładania na należącym do Ivy League Uniwersytecie Pensylwanii, przechodzi na emeryturę i przeprowadza się do Cape May w stanie New Jersey, gdzie pozostaje aż do śmierci w 2006 roku.
Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, (LX, rząd płd., miejsce 2).
Korzystano z: Czesław Karkowski. Logik, filozof języka, etyk. Henryk Hiż (1917–2006). Archiwum Emigracji, 2009, s. 190–192. [udostępniono 29.1.2022], Wikipedia
Rys. © Zuza Dec
