JÓZEF CHODŹKO
Topograf, kartograf i geodeta w służbie rosyjskiej w XIX w., badacz Kaukazu, kawaler Złotego Medalu Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego.
Ur. 19.12.1800 w Krzywiczach (dzisiejsza Białoruś) – zm. 5.03.1881 w Tbilisi (wówczas: Tyflis).
KRZYWICZE I WILNO
Przychodzi na świat w Krzywiczach na terenie dzisiejszej Białorusi jako syn Jana Chodźki – powieściopisarza, dramaturga, poety i prawnika. Podczas studiów na Uniwersytecie Wileńskim udziela się w akademickich organizacjach patriotycznych. Po wybuchu powstania listopadowego opuszcza Wilno i udaje się na południe Rosji, a następnie do Mołdawii i na Wołoszczyznę.
KAUKAZ
W 1840 roku zostaje przeniesiony na Kaukaz, do Tyflisu (obecnie Tbilisi), gdzie podejmuje pracę w Kaukaskim Oddziale Wojskowo-Topograficznym podległym rosyjskiemu Korpusowi Kaukaskiemu. W latach 1847-1853 prowadzi triangulacje w Kurlandii, w południowej i północnej części Kaukazu, Armenii, a także Kraju Zakubańskim.
Dzięki jego badaniom geodezyjnym i geograficznym Kaukazu powstaje pierwszy geograficzny opis i triangulacja rejonu, czyli „pomiar osnów geodezyjnych umożliwiający określenie kształtu i wymiarów Ziemi na danym obszarze dzięki precyzyjnym pomiarom kątów między wszystkimi sąsiednimi punktami oraz pomiarowi co najmniej jednego boku w sieci składającej się z trójkątów”. Ponadto Chodźko wykonuje ponad półtora tysiąca oznaczeń hipsometrycznych. Bada zagadnienie ruchu kaukaskich lodowców. Jako pierwszy Polak wchodzi na Ararat, przy okazji wykonuje pomiar natężenia siły ciężkości na szczycie góry.
Co więcej – nawet po przejściu na emeryturę prowadzi prace kartograficzne w terenie. W 1875 roku wykonuje triangulację rejonu Esentuki, a gotową mapę terenu przekazuje kaukaskiemu oddziałowi rosyjskiego Towarzystwa Lekarskiego.
W 1868 roku przyjmuje złoty medal Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego za prace związane z triangulacją Kaukazu. Dzięki tej nagrodzie przechodzi do historii jako pierwszy w dziejach Imperium Rosyjskiego były zesłaniec polityczny wyróżniony za zasługi dla nauki. Później otrzymuje także Order Orła Białego.
Korzystano m.in. z: Stanisław Zieliński „Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich: podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci – pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni”, 1933.
