WIKTOR GODLEWSKI
Ornitolog, badacz fauny Bajkału i wschodniej Syberii.
Ur. 30.12.1831 w Bogutach Wielkich (ówcz. pow. ostrołęcki) – zm. 17.11.1900 w majątku Smolechy (woj. mazowieckie).
Po ukończeniu gimnazjum odbywa praktykę rolniczą, a następnie pracuje w administracji majątków. W tym czasie amatorsko dostarcza Gabinetowi Zoologicznemu w Warszawie okazy rzadszych ptaków i zapiski z obserwacji ornitologicznych poczynionych w okolicach Ostrołęki i Łomży.
CZAS ZESŁANIA
W 1863 roku zostaje aresztowany jako uczestnik powstania styczniowego i skazany na 12 lat katorgi w zabajkalskich kopalniach Daurii. Dzieli celę z poznanym wcześniej Benedyktem Dybowskim – wybitnym polskim przyrodnikiem. W izbie zbierają oni książki naukowe, a także wypreparowane ptaki i obrazy przedstawiający lokalne krajobrazy. Zdobywają tym uznanie naczelnika więzienia, który w rezultacie popiera ich projekt utworzenia muzeum przyrodniczo-etnograficznego Kraju Zabajkalskiego w Czycie.
W późniejszych latach Godlewski pomaga Dybowskiemu zorganizować uzdrowisko z wodami szczawianowo-żelazistymi. Dybowski opisuje go w swoim pamiętniku jako „geniusza w zakresie budownictwa, architektury i techniki”, któremu bez wątpienia zawdzięcza powstanie łazienek, pawilonu zabiegowego, budynku mieszkalnego dla kuracjuszy i placu zabaw dla dzieci. W zamian za tę pomoc, Dybowski kształci Godlewskiego w ornitologii terenowej.
W konsekwencji prowadzą później wspólne badania, które owocują m.in. wysłaniem około 500 skór ptasich reprezentujących 150 gatunków do warszawskiego Gabinetu Zoologicznego. Ich współpraca trwa przez kilkanaście lat.
Podczas badania Bajkału Godlewski opracowuje przyrządy pomocnicze do mierzenia głębokości jeziora oraz do wyciągania z niewielkiej głębokości odłamków skał i kawałków drzewa, a także siatki do połowów przybrzeżnych.
POLSKA
W 1877 roku powraca z zesłania, wkrótce kupuje majątek Smolechy pod Ostrowią Mazowiecką. Sadzi tu przywiezione z Syberii nasiona, m.in. modrzewi, cedrów i jodeł. Udziela się w organizacjach społecznych.
Godlewski jest współautorem 10 prac naukowych dotyczących jeziora Bajkał i wschodniej Syberii, wydanych przez syberyjski oddział Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. Ze względu na jakość i wagę pionierskich badań Syberii Towarzystwo odznacza go swoim złotym medalem. Jego nazwiskiem nazwano gatunki ptaków, ryb, mięczaków i wieloszczetów.
Umiera 17 listopada 1900 roku na tyfus. Spoczywa na cmentarzu w Jasienicy niedaleko Ostrowi Mazowieckiej.
Korzystano z: Wiktor Godlewski, Studia Łomżyńskie, tom VIII, 1997 r., Gabriel Brzęk
Foto: Wiktor Ignacy Godlewski w 1890 r., commons.wikimedia.org by Vonglass, CC BY-SA 3.0
