MARCELI NENCKI
Lekarz, chemik, fizjolog, kierownik i profesor katedry chemii fizjologicznej na uniwersytecie w Bernie, szef laboratorium Instytutu Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu. Światowy autorytet w dziedzinie powstającej w jego czasach, również i dzięki niemu, biochemii.
Ur. 15.01.1847 w Boczkach pod Sieradzem – zm. 14.10.1901 w Petersburgu.
EDUKACJA
Jako 16-latek kończy gimnazjum i bierze udział w powstaniu. Po jego zakończeniu wyjeżdża na uczelnię do Jeny, uczy się języków starożytnych. Półtora roku później przenosi się do Berlina. Początkowo studiuje filologię i filozofię, ale wkrótce – pod wpływem poznanych tu znajomych – zmienia kierunek na medycynę. Szczególnie interesuje go chemia organizmów żywych, czyli dziedzina wiedzy, która w przyszłości otrzyma miano biochemii.
Jeszcze przed ukończeniem medycyny dodatkowo wstępuje do Akademii Technicznej. Przez dwa lata pracuje w laboratorium sławnego chemika Adolfa von Baeyera, późniejszego noblisty.
KARIERA NAUKOWA
Po studiach błyskawicznie awansuje w hierarchii naukowej. W wieku 29 lat jest profesorem nadzwyczajnym, a już rok później Uniwersytet w Bernie tworząc nową katedrę – Katedrę Chemii Fizjologicznej – oddaje ją w ręce Polaka. Nencki kieruje również całym Instytutem Chemii Medycznej, wykłada bakteriologię i chemię fizjologiczną. Berneński ośrodek zyskuje światową sławę.
W roku 1891, po dwudziestu latach w Szwajcarii, Nencki przyjmuje zaproszenie od twórców nowo powstającego Instytutu Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu. Nie musi prowadzić wykładów, może oddać się wyłącznie pracy badawczej w doskonale wyposażonych laboratoriach. Współpracuje między innymi z fizjologiem i psychologiem Iwanem Pawłowem, noblistą z roku 1904.
Zajmuje się m.in. mocznikiem i hemoglobiną. Włącza się w walkę z chorobami ludzi i zwierząt, np. cholerą i księgosuszem.
Marceli Nencki zna osiem języków, jest erudytą i – co podkreślają wszyscy go wspominający – osobą powszechnie lubianą. 30 lat działalności naukowej owocuje ponad stu pięćdziesięcioma pracami własnymi oraz dwukrotnie większą liczbą prac pod jego kierunkiem wydawanych po polsku, niemiecku, francusku i rosyjsku.
W 1904 roku w Brunszwiku najbliżsi współpracownicy Nenckiego wydają zbiór wszystkich jego dzieł pt. „Opera omnia” – praca liczy 1700 stron.
Marceli Nencki umiera przedwcześnie na raka żołądka, w wieku zaledwie 54 lat. Zostaje pochowany w Warszawie na cmentarzu ewangelicko-reformowanym.
Korzystano z: Polscy Badacze Przyrody pod red. Z. Przybyłowicza, PWN 1959, Marceli Nencki. Materiały biograficzne i bibliograficzne A . Szwejcerowa i J. Groszyńska, Warszawa 1956, PWN, nencki.gov.pl
Foto: źr. Mazovian Digital Library, grafika, domena publiczna
