Jan Czerski, Государственное бюджетное учреждение Республики Саха (Якутия)
Jan Czerski, Государственное бюджетное учреждение Республики Саха, domena publiczna via Wikimedia Commons

JAN CZERSKI

Badacz Syberii, geolog, paleontolog, przyrodnik.

Ur. 15.05.1845 w guberni witebskiej (dzisiaj Białoruś) – zm. 25.06.1892 nad rzeką Kołymą (Rosja).

Naukę w szkole średniej przerywa mu i uniemożliwia powstanie styczniowe, a później zsyłka na Syberię. Po kilkuletniej służbie w wojsku carskim Jan Czerski nieformalnie studiuje geologię u Aleksandra Czekanowskiego i biologię u Benedykta Dybowskiego.

Na podstawie badań geologicznych brzegów Jeziora Bajkał opracowuje pierwszą jego mapę. Przedstawia teorię rozwoju rzeźby terenu basenów rzek Dolna Tunguzka i Selenga, a następnie paleotektoniczny schemat Syberii.

Tektonika (od greckiego „tektonikós”, czyli „budowniczy”) to dział geologii zajmujący się zmianami w skorupie ziemskiej oraz procesami, które te zmiany wywołują.

Wyjeżdża do Petersburga, gdzie pracując w Akademii Nauk wydaje „Osteologię ssaków czwartorzędnych”. Osteologia to dział anatomii opisujący układ kostny. Opisuje w swym dziele dwa i pół tysiąca kości zebranych podczas wypraw geologicznych.

W roku 1891 staje na czele ekspedycji w rejonie rzeki Kołyma. W jej trakcie choruje i umiera. Wyprawę, pomimo tych tragicznych wydarzeń, doprowadza do końca żona Czerskiego – Marfa.

Za swoje odkrycia Jan Czerski zostaje odznaczony Złotym Medalem Rosyjskiej Akademii Nauk.

Na mapie Rosji nazwisko Czerskiego noszą: Góra Czerskiego (najwyższy szczyt w Górach Bajkalskich – 2588 m n.p.m.), Szczyt Czerskiego (w górach Chaman-Daban), Kamień Czerskiego (szczyt Gór Przymorskich), Dolina Czerskiego (Sajany), Stanowisko Czerskiego (tereny w pobliżu Irkucka, gdzie odkryto siedliska człowieka pierwotnego), Góry Czerskiego, a także ulice w Moskwie, Irkucku i Żyriance.